Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział1
wskazujesięrównieżczynnikidemograficzneiekonomicznesprzyjającepodobnym
wydarzeniom.Jeszczenapoczątkowymetapienarabskichrewolucji”w2011r.Ka-
tarzynaGórak-Sosnowskawyróżniłaczterytrajektorieprzemian,doktórychmiało
dochodzićwpaństwachAfrykiPółnocnejiBliskiegoWschodu:1)adaptację(Jorda-
nia,Liban,Maroko);2)transformację(Egipt,Tunezja);3)przelewkrwi(Libia,Sy-
ria);4)niezdolnośćdomobilizacji(pozostałepaństwaarabskie)16.Oilemożnady-
wagowaćnadtrafnościąprzytoczonejtypologii,tojednak-przynajmniejjeślichodzi
oTunezję-etykietkantransformacji”
,rozumianaprzezGórak-Sosnowskąjakooba-
lenierządzącychprzezspołeczeństwo,atymsamymzapoczątkowaniedługiejdrogi
przemianustrojowych,nietylkowydajesięsłuszna,alerównieżpodkreśla,iżprzy-
czynyprotestówwykraczałypozasferęekonomiczno-społeczną,obejmującpolitykę
wewnętrznąinarastającykonfliktnaliniiobywatele-władza.
TendencjedomobilizacjispołecznejwystępowaływTunezjijużwcześniej,tak-
żewokresieprzeduzyskaniemniepodległości.Wystarczywspomniećstrajkiiza-
mieszkipoaresztowaniachnacjonalistówtunezyjskichzpartiiNéo-Destour17,któ-
rewybuchłynapoczątku1952r.ZkoleiwczasierządówHabibaBurgibywlatach
60.i70.XXw.praktyczniecorokuodbywałysięstrajkistudenckie,organizowano
manifestacje,czasamidochodziłorównieżdozamieszek.Głównymiichpowodami
byłyżądaniapoprawywarunkówbytowych,aletakżesprzeciwwobecobowiązujące-
gosystemurekrutacjinastudiaczykwestionowanieprawaPowszechnegoZwiązku
StudentówTunezji(UnionGénéraledesEtudiantsdeTunisie,UGET)doreprezento-
waniainteresówwszystkichstudentówitd.Zazwyczajwystąpieniatakiekończyłysię
aresztowaniami,azatrzymanychuczestnikówskazywanonakaryodsześciumiesięcy
doczternastulatwięzienia18.Wstyczniu1978r.doszłotakżedostrajkugeneralne-
gozwołanegoprzezruchzwiązkowy-PowszechnąTunezyjskąUnięPracy(Union
GénéraleTunisienneduTravail,UGTT),którywjaskrawysposóbstanowiłodzwier-
ciedlenieogólnospołecznegorozczarowaniarządamiBurgiby,jakrównieżpogłębia-
jącegosiękryzysugospodarczego.Wzrastająceceny,niskiepłace,wysokiebezrobocie
wzmagałyniezadowolenieobywatelizesztywnegosystemupolitycznego.Wkonse-
16K.Górak-Sosnowska,Przymusowamłodość.Społeczno-ekonomiczneuwarunkowania
ArabskiejWiosnyLudów,nKulturaiPolityka”
,nr11,2013.
17NowaKonstytucyjnaPartiaLiberalna(Al-Ḥizbal-Ḥurrad-Dustūrīal-Dżadīd)-tunezyj-
skapartiapolitycznazałożonaprzezgrupęnacjonalistówwokresieprotektoratufrancuskiego.
Powstałaporozłamie,którynastąpiłw1934r.wpartiiDestour.Néo-Destouruważanabyłazajej
bardziejagresywnyodłam.Prawieodpoczątkuistnienia(od1938r.)do1964r.najejczelestałHa-
bibBurgiba.Partiatazdominowałatunezyjskąscenępolitycznąwokresiepouzyskaniuniepod-
ległości.Od1964do1988r.funkcjonowałapodnazwąPartiaSocjalistyczno-Desturiańska(Parti
SocialisteDestourien,PSD).SukcesoremPSDbyłoZgromadzenieKonstytucyjno-Demokratyczne
(RassemblementConstitutionnelDémocratique,RCD),rozwiązanewmarcu2011r.Zob.więcej:
M.J.Willis,PoliticsandPowerintheMaghreb.Algeria,TunisiaandMoroccofromIndependenceto
theArabSpring,London:Hurst,2012,s.38-41.
18A.Dziubiński,HistoriaTunezji,Wrocław:ZakładNarodowyim.Ossolińskich,1994,
s.304,317-320.
