Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WyspySzczęśliwewstarożytności:mitirzeczywistość
15
3.TopikaWyspSzczęśliwychuHomera
FragmentdotyczącyWyspSzczęśliwychuautoraPracyidniprzywołujenamyślHo-
merowąwzmiankęopośmiertnymlosieMenelaosa,mężaHeleny,któryszczęśliwie
powróciłzwyprawypodTroję,odzyskawszyżonę;właśniemałżeństwuznią–córką
samegoZeusa(iśmiertelniczkiLedy)–zawdzięczaćonbędzie,jaktwierdzibożek
morskiProteusz,swojąuprzywilejowanąpozycjęwprzyszłymżyciu:
Lecz,Menelaju,Zeusakochanku,dlaciebie
ŚmierciwyrokuniemawArgoskoniorodnym.
Bogowiecięsiedliskiemkiedyśuczczągodnym:
Pośląnakraniecziemi,wElizejskiePola,
GdzierudyRadamantysmieszka.Tamciędola
Czekabłoga:bożycielekkotamupływa,
Nigdyśniegu,zamieci,nawałnicniebywa;
CiąglemiłytamZefirdmuchaodzachodu,
Oceangoposyła;wskwarużyczachłodu.
Tampójdziesz,boHelenajestmałżonkątwoją;
Ociebie,zięciuZeusa,bogibardzostoją–(OdysejaIV,560–570;oryg.:561–569)
15.
MieszkańcyElizjum(PólElizejskich)
16należąwięcdotejsamejkategoriiludzi
(spokrewnionychlubspowinowaconychzbogami)coci,którzysąosadzeninaWy-
spachSzczęśliwych.Cowięcej,wopisiejednejidrugiejkrainypadaakcentnapodob-
nąjakośćżyciaiklimatwiecznejwiosny.Obieteżznajdująsięnakrańcachziemi,
wbezpośredniejbliskościOceanu,awłaściwieOkeanosa,któryprzezludziczasów
HomeraiHezjodabyłkojarzonyzogromnąrzeką,opływającądookołaziemię
17
–wichwyobrażeniu–okształciespłaszczonegodysku.Przyczymchodziłobyokrań-
cezachodnie,gdyżtylkote„znane”byłystarożytnym:doświadczeniewskazywałona
to,żetamkończyłysięwszelkielądy,aponadtopotejwłaśniestronie(jakbyzaOke-
anosem)zachodziłosłońce
18.
MimożeuHomeraniepojawiasiępojęcie„wyspszczęśliwych”,jednaksamaidea
takiegomiejscajestuniegoobecnaiwyrażasięwkonkretnychopisach,operujących
typowądlańtopiką.JedendotyczywyspyOgygii(OdysejaV,55nn.),leżącej–jak
wynikazgeografiiOdysei–dalekonazachodzieiidentyfikowanejzMaderąlub
zwysepkąPeregil,leżącąnaprzeciwGibraltaru.NimfaKalypsowięzitamOdysa
wmiłosnychokowach,zanimnarozkazbogówolimpijskichniepozwolimuodpłynąć
naItakę.Jednakpodróżtajestprzerwanaprzezpobytnainnej„wyspieszczęścia”,
15Teninastępnycytatpochodzązwyd.:Homer,Odyseja,przeł.L.Siemieński,wstępZ.Abramowi-
czówna,oprac.iobjaśnieniaJ.Łanowski,Ossolineum,Wrocław1992.
16Nazwata,którapogreckubrzmiElysionpedion(równinaElizejska),poHomerzepojawisiędopiero
uApolloniosazRodos;wydajesię,żetermintenstworzyłautorOdysei.–Natematetymologiiterminu
enelysios(ugodzonypiorunem)zob.V.Manfredi,LeIsoleFortunate.Topografiadiunmito,„L’Erma”di
Bretschneider,Roma1993,s.5n.–HomeroweElizjumposiadapewnecechywspólnez„ziemiamirajski-
mi”,ojakichjestmowawżałobnychtekstachegipskichzIItysiącleciaprzedChr.,coświadczyoprzeni-
kaniuwpływówzjednejkulturydodrugiej:zob.G.S.Kirk,op.cit.,s.278.
17Zob.Homer,IliadaXIV,200;Hezjod,Teogonia,790–791.
18Zob.V.Manfredi,op.cit.,s.6.
