Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wprowadzenie
spamożesięstaćsiedzibązaklętychrycerzy,którzyoczekująnaniejsposobnegomo-
mentudowielkiegopowrotu,niosącegoodnowęmoralnąludziompozostającym
wświeciezwyczajnym,pozostającymwewładzyczasu,awięculegającympowolnej
dekadencji.Wyspiarskieterytoriumtotakżesiedzibamnicha,świętego,mistyka,który
wspinającsięnaznajdującąsięwjejcentrumgórę,spodziewasiędostąpićobjawienia
iwykroczyćpozaograniczenialudzkiejkondycji.
Nawyspietrzebawybierać.Toprzestrzeńinicjacyjna,otwierającadrogępoznania
iprawdziwejmądrości,aletadrogaprzybieraformęwędrówkiwlabirynciepełnym
pokusipułapek.Tezaśmogąprzybraćzmysłową,kobiecąpostać.Błądzącywśród
archipelagówOdyseuszbyłprzecieżmężczyznąwpadającymrazporazwkobiece
sidła.Tosamoniebezpieczeństwobędzieczyhałonażeglarzyiprzeprawiającychsię
morzemuczestnikówkrucjaty.Abyzrealizowaćswojemęskiedzieło,będąmusieli
przedewszystkimzwalczyćpokusę,jakąprzedstawiająnowewyspyszczęśliwe,archi-
pelagimiłości.
Przeżywanenawyspierozkoszemogąbyćniewinnelubwystępne,aleciąglejesz-
czesąnaturalne.Jednakwyspa,jakołatwadokontrolowaniaizagospodarowaniami-
niaturaświata,staniesięwkrótce„laboratoriumszczęścia”.Todośćtypowydlafran-
cuskiego(inietylkofrancuskiego)oświeceniamotyw,łączącymitycznyobraz„wysp
szczęśliwych”zmyśleniemotworzeniu(amożeraczej„wytwarzaniu”)ludzkiego
szczęściawwarunkacheksperymentu.
Imbliżejromantyzmu,tymczęściejpojawiasięrównieżmetaforyczny,psycholo-
gicznywymiarszczęścianawyspie,widocznyjużwprozieautobiograficznejRous-
seau,gdziepoczucieosamotnieniaiizolacjijestsposobemrozumieniaiwyrażenia
„insularności”wewnętrznejczłowieka.CykladyiCytera,jakosynekdochacałejGrecji
mitologicznej,sąwutworachfrancuskichromantykówudającychsięw–prawdziwą
lubwyobrażoną–podróżnaWschódpierwszymetapemduchowejinicjacji.Można
odnaleźćtenwątekwopisach,któreNervalzawarłwswejPodróżynaWschód.Opis
–kompilacjaireminiscencjalektur,wspomnieniaiwyobrażeniatworząjedyne
wswymrodzajuoniryczneobrazy.Razjeszczewyspajestmiejscemfuzjitego,co
kobiece,itego,comęskie,łączywyobrażeniasymboliczneprzyporządkowaneżywio-
łomkobiecym,takiejaksamaziemia,imęskim,uosobionymprzeznieboczygóry.
Wyspiarskirajjestjednakkruchy.Niszczygoalbosamopojawieniesięczłowieka,
albosamnaturalnyporządekrzeczy,samoprawoentropii,któreniepozwala,byjaki-
kolwiekideałtrwałwnieskończoność.Przykładównietrzebaszukaćwrealizacjach
literackichnajwyższegolotu.ChoćbywTajemniczejwyspieVerne’aprzestrzeńwy-
spiarskaprzedstawionajestjakorajskiogród,zwszystkimiatrybutami,któretworzą
przestrzeńsacrum.Alenadrajemnieustanniewisiwizjazagłady.
Izolacjanawyspiemożemiećznaczeniepozytywne,jakosytuacjapozwalającana
trwanietego,conieskażone,czygwarancjabezpieczeństwa.Alemożeteżbyćodczu-
wanairozumianaprzeciwnie,jakouwięzienie,osamotnienie,ograniczeniehoryzon-
tów.Motywsamotnościjednostkipojawiasięwliteraturzewłoskiegodekadentyzmu.
Naprzykładach,wpoezjiSalvatoreQuasimodoczyGiuseppeUngarettiegomożna
zobaczyć,jakobrazywysp(niekoniecznie„szczęśliwych”)wyrażająuczucieosamot-
nienia,izolacjijednostkiijejpragnienieucieczki.Tendysforycznyobrazwyspyuka-
zujesiętakżewperspektywiesocjologicznej.SycyliazLampartaLampedusyczy
MajorkazpowieściBearnVillalongitoświatypogrążonewstagnacji,zamknięte
ikonserwatywne,doktórychztrudnościątrafiająożywczeimpulsyzkontynentu.
