Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Rozdział1.DziennikHerszaWassera[1]
własnychzmartwień!Możnadosłownienawłasneoczyzobaczyć,jakpauperyza-
cjażydowskiejludnościpodążasiedmiomilowymikrokami.Ekonomicznapomoc
garstkiŻydówzmniejszasięcorazbardziej.
Niewątpię,żeistniejąŻydzibogacze,alenieonikładątragicznepiętnonadzi-
siejszążydowskąrzeczywistość-egzystencjarzemieślnika,handlarza,pośrednika,
urzędnikazostałacałkowiciepodcięta.
[11]Problem:śmiecie-wdzielnicynieistniejeproblemkanalizacji,aleist-
niejeproblemśmieci.Tak-chodzioto(narazie),żezarządkomisarycznynie
mamożliwościwłaściwieadministrowaćdomami,aśmieciegromadząsię.Powoli
zaczynajązajmowaćsiętymkomitetydomowe,przedewszystkimwszędziezostają
rozwieszoneplakaty,żewszyscylokatorzypowinniśmieciespalić-wyrzucać
należyjedyniepopiółiniepalneartykuły,takiejakblachę,cegłyitd.
ZMławąsprawajestdaleceskomplikowana:przedośmiomadniami,wczwar-
tek,jakprzekazalimimławscydelegaci,przyjechałowieleciężarowychsamocho-
dów.Jakiśczasprzedtempojawiłysiępogłoski,żebędązmiastawysyłać,alenie
wiadomobyło,okogochodzi,oŻydówczyoPolaków.Wkażdymrazie,kiedy
nadjechałysamochody,udanosięszybkodomagistratu,abywydobyćnżelazne
listy”ipozostaćwmieście.Wygnanienastąpiłozpowoduustanowieniagetta-
wyprowadzonookoło4000ludzi.Niewiadomo,gdzieonisą
24
.
Piątek,13grudnia[19]40.
ZpowoduszmuglukilkudomomnaSiennejgroziłodzisiajwielkieniebezpie-
czeństwo-władzachciaławydzielićtedomyzgetta.Wostatniejchwiliudałosię
ominąćtoniebezpieczeństwo.Złejęzykimówią,żetojestsztuczkagminnejkliki.
Codzienniepadajążydowskieofiaryszmuglu,gdzietylkoszpara,gdzietylko
pęknięcie,tamznajdujesięszmuglerów.Wszyscy,którzymusząciągnąćzyski
znieczystychinteresów,rzucająsięnaszmugiel-przedewszystkimsetkitysięcy
złotychzostajewydanychnałapówkidlaniemieckichstrażników,polskichpolicjan-
tówiżydowskichmilicjantów.SzmuglująPolacyiŻydzi-osobyuprzywilejowane,
międzynimisąbogacikupcyobunarodowości,którzywtensposóbchcąrobić
dobreinteresy.Zorganizowalionigrupypomocnikówipodpomocnikówijakna
razieinteresidziedobrze.Przymusowiszmuglerzy,którzyabyprzeżyćdzieńmuszą
wykonywaćtenzawódsami,tworzązupełnieinnągrupę,składającąsięzuchodź-
cówiwogólezbiedaków.Sątojednodniowemotyle-wdowy,sieroty,szmu-
gielnajwiększejbiedoty[12]nałasceżandarma.NaulicyOrlejspotkałemstarszą
kobietę,któraszłarozpromienionaszczęściemicośdosiebiemówiłaochlebie,
24Około4tys.ŻydówzMławywywieziono6grudnia1940r.doobozuprzejściowego,potem
tzw.wychowawczegoobozupracy,wDziałdowie.Natematprzesiedlenialudnościżydow-
skiejzMławyzob.OkręgRzeszyGdańsk-PrusyZachodnie,rejencjaciechanowska,dok.20,
s.104-106.
