Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
iPółnocnąAfrykęarmiapozostawiłaposobietrwałeślady,nadrogachktóre
przemierzałaibudowała,wfortachiobozachgdziemieszkałaipotężnychfor-
tyfikacjachgranicznych,takichjakMurHadriana,którychstrzegła.Naszewy-
obrażeniaoarmiirzymskiejtowspaniałaorganizacja,zdyscyplinowanasiła
iprzedewszystkimnowoczesność.Rzymskiżołnierzsłużyłwoddziałachprzy-
pominającychdzisiejszepułkiwarmiach.Mógłposiadaćstopieńlubfunkcję,
zupełniejakwspółcześniżołnierze.Uczestniczyłwlicznychparadachicere-
moniach,azawzorowąsłużbęmógłotrzymaćmedal.Jegodzieńzorganizowa-
nybyłprzezrozkładzajęć,któryniejestobcyżołnierzomsłużącymwXXwie-
ku.Ideaarmiirzymskiejjestbardzosilnanawetpodziśdzień2.
Zaskakuje,żewogólnejfascynacjiarmiąrzymskąiogromnejliczbiepubli-
kacjijejpoświęconych,nieznajdujesięchoćbyjednapozycjawydanawtym
wiekuzajmującasięhistoriąporównawcząjejosiągnięćmilitarnych.Wiele
książekposiadarozdziałypoświęconetaktycearmii,jejorganizacjiiuzbroje-
niulecznieopisujewjakisposóbtaarmiawalczyła3.Możnazauważyćtenden-
cjędoomijaniatematuprowadzeniawojny.Aprzecieżjesttogłównezadanie
każdejarmii,nawetjeślitylkosporadycznieangażujesięwkonfliktymilitarne.
Klęskanapoluanalizysposobówprowadzeniawalkiprzezarmięniejestjedy-
nietendencjąhistorykówzajmującychsięhistoriąRzymu.Abyzrozumiećten
fenomenmusimyspojrzećnaogólnepiśmiennictwohistoryczno-wojskowe.
Stylikonwencjahistoriiwojskowejznajdujesiępodbardzonikłymwpły-
wemśrodowiskakademickich.Zaledwiekilkuzawodowychhistorykówpo-
święcaswojąuwagęarmii4.Anawetwtedy,ichnarracjajestpisanazpunktu
widzeniahistorykówspołeczeństwa,którychmetodymogąbyćużytewodnie-
sieniudoarmiiwczasachpokoju.WzgodziezkomentarzemMichealaHowar-
ta:problemztakimiksiążkamitkwiwtym,żeichautorzyzapominająodczegosą
armie5.Powódtakiegoomijaniatematuwojnyibitewjestniezwykleemocjo-
nalny.Wkulturzejudeo-chrześcijańskiejzachodniegoświatamocnozakorze-
nionajestniechęćdoprzemocy,acozatymidziewojny.Dokładnestudium
przemocymożesugerowaćzgodęnajejstosowanie,awdalszymrozrachunku,
zaakceptowanieistnieniaiprzyznaniedużegoznaczeniawojnie,ideiniedo
przyjęciadlażadnegoliberalnegonaukowcapracującegonawspółczesnej
uczelni.Tesameemocjemożemyzaobserwowaćwtrakcieobradkonferencji
poświeconejbehawioryzmowioraznaukomspołecznym,którejwynikiem
2E.N.Luttwak,współczesnyanalityk,uznał,żesytuacjaImperiumRzymskiegobyłabardzopodob-
nadotegozczymmusiałmierzyćsięświatzachoduwtrakciezimnejwojny.Długodystansowezwy-
cięstwoarmiirzymskiejwobroniegranicmiałobyćwzoremdonaśladowaniadlaNATO.Studium
Luttwackapoświęconenaczelnejdoktrynierzymskiejpisanebyłowłaśnieztakimzamierzeniem,
zachowaniaarmiibyływnimwyidealizowane,asamomyślenieostrukturachwojskowychprzesta-
rzałe.Zobacz:E.Luttwak,TheGrandStrategyoftheRomanEmpire(Baltimore,1976),s.XI-XII.
3NaprzykładG.Webster,TheRomanImperialArmy(London,1985)posiadarozdziałzatytułowa-
ny:ThearmyinthefieldzawierającywieledługichcytatówzCezara,WegecjuszaiJózefaFlawiusza
bezjakiejkolwiekrzeczywistejanalizy,takżefragmentypoświęcone:służbiemedycznej,żołdowi,
iwyżywieniu,257-68.
4G.R.Elton,PoliticalHistory:PrinciplesandPractice(London,1970),53.
5J.Keegan,TheFaceofBattle(London,1976),28.
