Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ReformyGalienaijegonastępców
13
cesarzbyłpewienwiernościdowódcówswoichlegionów,niemusiałobawiać
sięolojalnośćnamiestnika.Aleczybyłjejpewienwrzeczywistości?Czyna-
miestnikniemógłwykorzystaćswegostanowiskabywywrzećzgubnywpływ
namieszkańcówzarządzanejprzezsiebieprowincji?Mimonaszejpróbywyja-
śnienia,tenfaktrzucasięwoczyistoiwostrejsprzecznościzewspomnianym
jużstanowiskiemAureliuszaWiktora,któryopowiadałsięzacałkowitymusu-
nięciemsenatorówzarmii.Fakttenstoirównieżwopozycjidowcześniejszej
reguły,wedługktórejekwickidowódcalegionupodlegałzawszenamiestniko-
wiwywodzącemusięztegosamegostanu:EgiptiMezopotamiabyłyrządzone
przezprefektów41.
Istniałotylkojednorozwiązanie,którepozwalałoznaleźćwyjścieztejsytua-
cji:rozdziałwładzywojskowejicywilnejnatejpłaszczyźniemusiałbyzostać
przeprowadzonyniezaczasówDioklecjana,alejużzapanowaniaGaliena.Jeśli
namiestnikniebyłbydłużejprzełożonymoddziałówwojskowychstacjonują-
cychwjegoprowincji,byłbynieszkodliwy,acesarzniemiałbyjużwiększego
interesuwwykluczaniusenatorówzobsadytegostanowiska.Niestetyniemoż-
liwymjestprzedstawieniekonkretnychdowodówświadczącychosłuszności
owegozałożenia.Musimywięcrozważyćwszystkiezaiprzeciw,abyuzyskać
stosunekprawdopodobieństwa.
Nadnaszymizałożeniamiciążyniestetypoważnawątpliwość.Jeślikażdyna-
miestnikzostałbypozbawionyswoichwojskowychuprawnień,oddziałyzbroj-
newdanejprowincjizostałybypozbawionewspólnegodowódcy.Wtenspo-
sóbkażdydowódcalegionubyłbypraktycznieniezależny.Womawianym
przeznasczasieniemajeszczenawetśladustanowiskadux,którydopieropo-
cząwszyodIVwiekubyłdowódcąwojskowymwiększychokręgówgranicz-
nych.Wątpliwościteniemogąbyćjednakjednoznacznierozstrzygające.Znaj-
dujemysięwokresieprzejściowym.Cesarzwraziepotrzebymożenaokreślo-
nyczasoddaćprefektowilegionudowództwonaczelnenadowolniewybra-
nymobszarze,dopókinieokażesię,żezaistniałapotrzebastałychregulacji.
Przystanienaszychźródełniepowinniśmybyćzgorszenifaktem,żepomijają
onetenpunkt.
Zpowyższegowynika,żeniestanowitodlanasżadnegodowodu,jeślina
jakiejśinskrypcjizroku265odnajdujemytytułduxducenarius.Rangęuducena-
rii”posiadalijużbowiemwewczesnymokresieCesarstwaciprefekcilegionu,
którzyodpowiadalipretoriańskimlegatilegionis.WczasachGalienaotrzymy-
walitentytułodpowiednipraepositiiduces.Cosięzaśtyczytytułudux,dowie-
mysiępóźniej,przybliższymprzedstawieniujegorozwoju,żewIIIwiekunie
określałonjeszczeżadnegokonkretnegourzędu.Prawodoposługiwaniasię
tymtytułemmiałzarównodowódcalegionu,jakigłównodowodzącyarmii.
Wspomnieliśmyjużwyżej,żeprowincjaSyriaCoeledoczasówDioklecjana
posiadałasenatorskiegonamiestnika.Słuszniezwróconojednakuwagę,żejego
rangaodczasówDioklecjanawydajesiętracićnaznaczeniu.Przedtembylito
41Hirschfeld,Verwaltungsbeamtes.845ff.376;Domaszewski,DieVerwaltungderProvinzMeso-
potamien,Wien.StudienIX,s.297.F.ReicheiCI.W.Keyess.49-54,rozdziałwładzycywilnej
iwojskowejuważajązapewnyjużzapanowaniaGaliena,osobiściejednakuważam,żeniejestto
takieoczywiste.
