Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
ReformyGalienaijegonastępców
whistoriirzymskiejwojskowości,epoce,którapodobniejakinnemiałaswój
wzlot,rozkwitiupadek.JejapogeumprzypadłozarządówNikeforaFokasa
(963-969),JanaTzimiskesa(969-976)iBazylegoBułgarobójcy(976-1025),
jejupadekzostałzaśwywołanybuntembiurokracjicywilnejskierowanejprze-
ciwkowładzywojskowej.
Podczasgdynapytanieokoniecnaszejepokimożnajasnoiwyraziście
udzielićodpowiedzi,sprawaniejestjużtakaprosta,jeślichcesięustalićjej
punktwyjścia.Reformy,któredałyjejpocząteknierozerwalniełącząsięzimio-
namiDioklecjanaiKonstantynaizpewnościąniktniechciałbykwestionować
znaczeniatychcesarzydlaorganizacjiwojskowejtamtychczasów.Jednakże
pamiętaćnależy,żeichrządyoznaczająjedyniepunktkulminacyjnyprocesu,
któryzapoczątkowanyzostałjużnadługowcześniej.Przezchwilępróbowałem
rozpocząćtęprezentacjęodSeptymiuszaSewera.Tenpotężny,aleinieszczę-
snywładcawywarłtakdecydującyizarazemtragicznywskutkachwpływna
stosunkiwewnętrznepanującewarmii,żeodjegoczasówmożemymówić
onowejepoce.Jednakżejeślipozwolimy,abytakjakdotychczas,wceluodpo-
wiedzinanaszepytanie,faktydotycząceorganizacjimiałyznaczenienajważ-
niejsze,musimyprzyznać,żeSeptymiuszSewerniemieścisięniestetywra-
machnaszejepoki.Podjegopanowaniembowiemprawiewszystkowomawia-
nychstosunkachpozostałoniezmienne,takwięcniewyznaczaonrozpoczęcia
nowegookresu,alepoczątekkońcastarego.
Nasuwasięjeszczetrzecierozwiązanie.JestnimcesarzGalien(253-268),
któremuźródłahistoryczneprzypisująwinęzastraszliwąkatastrofę,którado-
tknęłaCesarstwowpołowieIIIwiekuiktóregonapiętnowałyonejakozbrod-
niarza.
Późniejszahistoriografiapodeszłacoprawdadoniektórychzprzerysowań
znajdującychsięwHistoriaAugustabardziejobiektywnie,jednakżenadal
wznacznymstopniuidentyfikowałajegoimięzrozpademCesarstwa,konfron-
tującprzyokazjijegopanowanie,zpóźniejsząpoprawąsytuacjipaństwaprzypi-
sywanązasługomjegosolidnegonastępcy.Wczasachpóźniejszychwskazywa-
nonatomiastkonsekwentnieizrosnącąenergiąnato,żeGalienmusiałwpraw-
dziecierpiećzpowodugrzechówswojegopoprzednika,nieustępowałmujed-
nakaniwzapale,wduchuczyzdolnościachdowódczych.Niewiem,czyudało-
bysięoczyścićjegocharakterzewszystkichskaz1.Brakcechy,którąnasipóźno-
średniowieczniniemieccypoeciopiewająwswychutworachjakodiustaete,
nerwowośćirozkojarzeniesątypowe,wedługmojegoodczucia,dlajegopostę-
powania.Jednojestjednakpewne,żejegopanowaniejestdlaCesarstwapara-
doksalniezarównoczasemnajgłębszegoupadku,jakiokresemwybawienia.
Zapoczątkowałonreformy,którebyłykonsekwentniekontynuowaneprzez
jegonastępców,aktórestanowiłyostatniokresrozkwituCesarstwaijegoarmii.
OdGalienanależywięcrozpoczynaćkażdąprezentacjęorganizacjiwojskowej
późnegoCesarstwa.
1Domaszewski,Rangordnungs.196.
