Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArthurGreiser.ZastępcagauleiteraiprzewodniczącysenatuwGdańsku
41
nierzadkotakiebijatykiodbywałysiępodnadzoremGreisera.Wpierwszych
czterechmiesiącach1931r.gdańskiegazetyodnotowałyokoło80bójekocha-
rakterzepolitycznym,wktórych120osóbzostałorannychlubpoturbowanych,
aczteryosobyzginęły.Jednązszykanbyłoto,żeobywatelepolscymielipodczas
przemarszównazistowskichpozdrawiaćflagęzeswastyką,aci,którzytegonie
zrobili,bylibici37.
Wlatach1930-1931wgdańskichsądachtoczyłosięsześćsprawprzeciwko
członkowiReichstaguAlbertowiForsterowiidziewięćprzeciwkoposłowido
VolkstaguArthurowiGreiserowi,cojednakzewzględunaichposelskieimmuni-
tetyorazogłaszaneamnestieniekończyłosiękarą38.Natymetapieprawdopodob-
niepanowałamiędzynimijeszczezgoda.NawetwparlamencieGreisersprowo-
kowaławanturęzczłonkamigrupyparlamentarnejSPD.Uosabiałondwiecechy,
którewjegoprzypadkuniebyłyzesobąsprzeczne.Odgrywałdzielnegożołnie-
rzafrontowego,pełniącegokiedyśsłużbęnaposterunkuobserwacyjnymwbez-
pośredniejbliskościnieprzyjaciela,człowiekaktórypotemjakopilotzestrzelił
wbojuwrogaorazsamzostałzestrzelony.Czasamizdumąotymopowiadałimó-
wił,żeprzezcałeżyciemusiałjakodowódcamaszerowaćvdwakrokiprzedswoimi
żołnierzami”
.Byłśmiały,dlaniegożyciebyłoipozostałovwalką”
,astosowaniesiły
byłowkonsekwencjijegodrugąnaturą.Iokazałosię,żewswojejdrugiejkarierze
zawodowej,jakogauleiterKrajuWarty,niemiałproblemuzvchodzeniempotru-
pach”
.Alepotrafiłteżporuszaćsięwkręgachdyplomatycznych.
To,żenaziściodnieślisukceswyborczywGdańsku,wynikałoprzedewszyst-
kimzfaktu,żewiększośćgdańszczanpochodzenianiemieckiegowidziaławnich
szansęnaodwróceniepostanowieńtraktatuwersalskiegodotyczącychichmia-
sta.Drugimpowodembyłoobniżeniestopybezrobociawczasieówczesnych
kryzysówgospodarczych.Nienależyjednakzapominać,żegdańscynarodowi
socjaliścibylipopularnitakżezpowodówideologicznych,ichnotowaniaosią-
gnęłyswojągranicę,kiedywwyborachw1935r.uzyskali59,3proc.głosów,nie
zdobywającwiększościdwóchtrzecichgłosów.Anatejwiększościimzależało,
bochcielizmienićkonstytucjęiwybraćForsteranaprezydenta.
NajważniejszerozbieżnościmiędzyForsteremaGreiseremleżaływichoso-
bistejrywalizacji,anienapłaszczyźniedziałalnościpolitycznej-obajwtakim
samymstopniudążylidonarzuceniawmieścienarodowegosocjalizmu.Napięcia
międzyniminasiliłysię,gdyGreiserzostałprzewodniczącymSenatu.Podczas
obsadystanowiskaForsterstwierdziłlekceważąco:vpewnietobędzieGreiser,nie
mamnikogoinnego”39.
37Idem,HitlersMannś,s.43.
38Ibidem,s.35.
39WolfgangRamonat,DerVölkerbundunddieFreieStadtDanzig1920-1934,Osna-
brück1979,s.379.
