Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtyściANdersa•cONtiNuitAeNOVitA
Dzisiaj,zewzględunajużprawiecałkowicienieobecnepośródnaspokolenie
świadkówwojennychwydarzeń,wielufaktówhistorycznychiartystycznychniedaje
sięłatwoodtworzyć.Dotychczasowybrakopracowaniatejczęścihistorii2Korpusu,
którawpisujesięwdziejepolskiejsztukinauchodźstwie,wynikałprzedewszystkim
zbrakurozpoznaniabardzorozproszonegodorobkuartystycznegomalarzy,rzeźbiarzy
igrafików,którzywróżnychokresachzwiązanibylizgenerałemAndersem,apoza-
kończeniudrugiejwojnyświatowejrozwijaliikontynuowaliswojekarieryartystyczne
wwielukrajacheuropejskichipozaeuropejskich.Dopieropo1989r.polskasztuka
powstałapozaPolskąodwybuchudrugiejwojnyświatowej,jakoprzedmiotbadań
naukowych,zaczęłaprzeżywaćzasadniczezmianywobszarzesystemówmetodolo-
gicznych,aszczególniewzakresiejejocenyiinterpretacji.Należypamiętać,iżpo
zakończeniudrugiejwojnyświatowej,aszczególniewokresieterrorustalinowskiego,
funkcjonowałwPolscemechanizmpropagandowegoirzeczywistegowkonsekwen-
cjigłuchegomilczeniawstosunkudosztukipolskiejpowstającejnauchodźstwie.
Zasadniczo,dośćpodobniejakwZSRR,polscyartyści,szczególnieci,którzyzAn-
dersemosiedlilisięnaWyspachBrytyjskich,mielizniknąćbezśladuiutonąćwmro-
kachniepamięci3.Wkonsekwencji,powojennedziejepolskiejhistoriisztuki,przez
sztucznewyeliminowaniedorobkuplastycznegoartystówuchodźców,pozostająnadal
wznacznejmierzeniepełne.Tęwyrwęjeszczemocniejakcentowałynieliczneprzy-
padkipowrotówartystówdoPolskiLudowej,jaknp.przyjazddokrakowskiejASP
(skądporocznympobyciepowróciłnaWyspyBrytyjskie)prowadzącegopowojnie
wLondynie,wlatach1946-1949,szkołęmalarskąpodauspicjamiInstytutuKultury
PRL,HenrykaGotliba.PolitycznapieczątkaszkołyiepizodPRL-owskisprawiły,że
popowrocieGotlibazPRL-u,jegolondyńscystudencibardzoszybkorozeszlisię
poszkołachbrytyjskich,malarzzaśzałożył,jużtymrazemniezależnąodzwiązków
zPRL-owskimmecenatem,prywatnąszkołęwGodstone,niedalekoLondynu,któ-
rąprowadziłdo1967r.Podobnie,nafalinodwilży”,w1958r.powróciłdoPolski
TadeuszPiotrPotworowski,którypodjąłpracępedagogicznąwPaństwowejWyższej
SzkoleSztukPlastycznychwGdańskuiwPoznaniu.Zpropozycjiprzyjęciakatedry
malarstwawGdańskunieskorzystałzaśMarekŻuławski,mającnauwadzeprzede
wszystkimlosykolegówmalarzy,m.in.StanisławaWestwalewicza,MikołajaPortusa
czyIgnacegoAugustynaPaprotnego,którychkarieryartystycznepopowrociedokraju
zWłochiAngliitużpozakończeniuwojny,zuwaginaichnandersowską”przeszłość
zostałyskutecznieograniczone.MikołajPortusmusiałszukaćmiejscawPRL-owskiej
kinematografii,zaśIgnacyPaprotny,porzucającmalarstwo,ostateczniezadowolił
siękierownictwemopolskiegoBWA.NatomiastStanisławWestwalewicz,którynie
chciałzrezygnowaćzmalarstwa,pobezskutecznychstaraniachopracęwkrakowskiej
ASP
,zostałnauczycielemwszkołachśrednichwPionkach,PilźnieiTarnowie.
3
OsytuacjipostrzeganiasztukipowstałejnauchodźstwieprzezpowojennyZSRR:S.Czerwonnaja,
Sztukanauchodźstwie.Zmianaparadygmatówinterpretacyjnych(doświadczenieRosjiipaństwEuropyWschod-
niejpowstałychzdawnychrepublikZSRR),nArchiwumEmigracji.Studia,szkice,dokumenty”2011,z.1-2,
s.316-335.
8
