Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(wtym,naprzykład,IbnTajmijję,teoretykadżihaduzXIII/XIVwieku).Chociażwielcy
kaznodziejesalaficcy,określaniwspólnymmianem„szajchów”,chętniepotępiają
wszelkąformętotalitaryzmureligijnego,ajeszczebardziejterroryzmu,uznajesię
jednak,żeichretorykastanowipodnietędobardziejkategorycznychpróbegzegezy
iradykalniejszychdziałańreligijnych.Tymmożnauzasadnićpowstanietakich
organizacji,jakGroupeSalafistepourlaPrédicationetleCombat(GrupaSalafiji
doKaznodziejstwaiWalki),wskrócieGSPC,odpowiedzialnazawielezamachów
wAlgierii.
Tasamaambiwalencjadotyczyinnychwielkichnurtówwspółczesnego
fundamentalizmu:założonyw1928rokuwEgipcieruchBraciMuzułmanównie
wywodzisięzsalafiji,leczzaprzykłademswojegozałożyciela,Hasanaal-Banny,
przynajmniejczęściowosiędoniejodwołuje.SalaficiwArabiiSaudyjskiejkrytykują
jednaktęafiliację,cojestdowodemnato,żefundamentalizmmuzułmańskimatakże
związekznacjonalizmem.Taopozycja,którąożywiachęćhegemoniiBraci,
występujeteżzresztąwLibanie,Jordanii,Syrii,Jemenieorazwcałymświecie
arabskim.Wynikazkonfliktówwśródwładziumożliwiapokrewieństwoideologiczne
mimoróżnickulturowych.W1941rokuwAzjiAbual-AlaMaududi(Al-Mawdudi),
ideologradykalnegoislamu,któryuznawałzatrzeciądrogęmiędzykapitalizmem
asocjalizmem,założyłDżama’atiIslami(Jamaat-iIslami).Wtymnurciemieszcząsię
równieżruchydeobandiiTabligh,łączącepobożnośćzrewolucyjnymzapałem.
MaududiwyprzedzałdziałalnośćSajjidaKutba(1906–1966),teoretykaiideologa,
naktóregopowołująsięwszystkieruchyekstremistycznezinspiracjisunnickiej.Ten
członekBraciMuzułmanówwieszczyłdefinitywnyrozłamizapowiadał,żewcelu
wprowadzeniapaństwaislamiemożnaodwołaćsiędoprzemocy,legitymizować
użyciesiłyprzeciwkobezbożnejwładzy(wtympozorniemuzułmańskiej),ogłosić
wojnędomowąisakralizacjędżihadu(jakomobilizacjęrewolucyjną,cywilnąlub
zbrojną).
Chociażruchówtakich,jakpalestyńskiHamas,MuzułmańskiFrontOcalenia(FIS)
wAlgieriilubruchpropagowanyprzezHasanaat-TurabiegowSudanieniemożna
wywieźćzjednegoźródłainspiracji,gdyżróżniąsięgłębokoodsiebie,tojednak
podzielająpewnewspólnewartościwynikającezbardziejogólnejtendencji.Ich
spotęgowanąformąjestruchtalibówwAfganistanie.
Mimoanalogiimiędzytymiruchamiaekstremizmemszyickimogólnieistworzoną
przezChomejniegoteorią
welajat-efaghih
(rządyfakiha,teologaiznawcyprawa
islamu)szczególnie,świeckaopozycjamiędzysunnizmemaszyizmemsprawia,
żekonwergencjeideologicznenieznajdująpotwierdzeniawfaktachiuwidaczniają
raczejrozbieżności.Tonapięcie,któreod1979rokunieustannierośnie,osiągnęło
apogeumpodczaswojnywIraku.Wkońcu,jeślichodzioterroryzm
sensu
stricto
,tochociażIrańczycyzdołalizinstrumentalizowaćjegopraktykęnakorzyść
wistocieklasycznejpolitykiwładzy,światsunnickiokazałsię,równieżwłasnym
kosztem,wrzącymkotłem.
(F.A.)
