Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SĄDYBADACZYOAUTORYTECIE
27
zewnętrzneiwewnętrzne
12
(Badura1981),moralneiintelektualne(Łobocki1994),
autorytetywyzwalająceiujarzmiające13(Rowid1957),epistemiczneideontycz-
ne14(Słownikspołeczny2004).JanuszGoćkowski–autorhasłazamieszczonego
wEncyklopediisocjologii(1998:48)–wyróżnianastępującerodzajeautorytetów:
ӫautorytetprzewodnikanauczyciela,awięcpewnegorodzajuguru,mi-
strza,instruktora;
ӫautorytetmaga,szamana,terapeuty,konstruktora,technologa,planisty,
czyliznawcyrozwiązańproblemówpraktycznych;
ӫautorytet,któryokreślamianemznawcyprawdy,czylibadaczateoretyka,
filozofa,teologa,aleiproroka,konesera,reportera;
ӫautorytettwórcyitozarównoklasyka,jakiawangardzisty;kogoś,kto
wyznaczastylorazkierunekjegorozwoju;
ӫautorytetzwierzchnika,awięckierownika,władcy,dowódcy;
ӫautorytetmędrca,czylikogoś,ktoznającrealiażyciacodziennego,po-
trafiudzielićrady,pouczyć.
AntoniPodsiad(2000:92–93),opróczwymienionychwyżejtypówauto-
rytetu,wskazujetakże:
ӫautorytetsumienia–szczególnąpostaćautorytetumoralnego;własnewe-
wnętrzneprzekonanie,któredecydujeotym,cojestdobre,acozłe;
ӫautorytetBoga–nazywanyrównieżautorytetemabsolutnym;najwyż-
szyautorytetosobowydlaludziprzyjmującychistnienieBoga,wszczególno-
ścidlachrześcijan;
ӫautorytetracjonalny–przypisywanyosobieodznaczającejsięzaletami
umysłu:wiedzą,sprawnościąintelektualnąiwyróżniającejsięosiągnięciami
wpracynaukowej,dydaktycznejetc.;
12Wprzypadkuautorytetuwewnętrznegowystępujedobrowolnepodporządkowaniesię
podmiotowiautorytetu,wynikającezjegouznaniaiakceptacji,natomiastwprzypadkuau-
torytetuzewnętrznegopodporządkowaniejestwymuszoneiwynikazobawy,lękuczychęci
przypodobaniasiębądźzupatrywaniakorzyści(Badura1981).
13Autorytetwyzwalającyinspirujeosoby,któregorespektują,wyzwalaichenergiętwór-
czą,mobilizujedodziałania,pogłębiapoczucieodpowiedzialnościzawłasnyrozwój(Łobocki
1994:7).„Autorytettenniejestsamwsobiecelem,araczejśrodkiemzmierzającymdoreali-
zacjizadańwychowawczych”(Kalinowski1982:7).Autorytetujarzmiającyzaś„wypływanie
zosobistychzaletczyzasługjegonosiciela,leczwygórowanejambicjiiżądzywładzy”(Ło-
bocki1994:7).Przejawiasięwięcwdziałaniachocharakterzeegoistycznym,budzilękiobawę,
prowadzidobezwzględnegopodporządkowaniapodmiotowiautorytetu.
14
Autorytetepistemicznyjestdomenąekspertów,ajegozakresskładasięzwypowie-
dzi-zdańuznawanychzaprawdziwealboprzynajmniejprawdopodobnewokreślonymstop-
niu,natomiastautorytetdeontycznyjestdomenąprzełożonych,ajegozakresobejmujeroz-
kazytraktowanejakoobowiązujące(por.:Rewera2008:45).
