Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Winczura(red.nauk.),Autyzm.Nagranicyzrozumienia,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-284-2,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009,©CopyrightbyUniwersytetWrocławski,Wrocław2009
14
AgataGruna-Ożarowska
werbalny.Dzieckoautystycznenieposługujesięekspresjąpozawerbalnąwcelu
komunikacji.Od2r.ż.mowastajesiępodstawowymnarzędziembudowania
relacjizotoczeniemosobowym.Komunikatysłownesąwspieraneprzezprze-
kazyniewerbalne.Mowaużywanajakoprzekazinformacjiwsposóbnaturalny
ulegasamostymulacji,rozwijasię,ubogacasięsłownictwoleksykalne.Udzieci
autystycznychniemapierwotnejpotrzebykontaktuzdrugimczłowiekiem,nie
mazatempodstawowegomotorurozwojumowy.Wskutekbrakumotywacjido
jejużywaniamowamożesięwięcwogóleniewykształcić,możerozwinąćsięze
znacznymopóźnieniemlubulecregresowi.Nawetmającpewien,wznacznym
stopniuograniczonyzasóbsłów,choredzieckoniewykorzystagodokomuni-
kacji.Wtymwiekumożepojawićsięecholaliabezpośrednia,czylipowtarzanie
dopierocowypowiedzianychprzezdrugąosobęusłyszanychpojedynczychsłów
lubsylab.Około5r.ż.uczęścidzieciautystycznychpojawiasiępewienpostęp
wkomunikacjiwerbalnejipozawerbalnej.Dzieciużywająprostychgestówipo-
jedynczychsłówtypu„daj”lub„pić”wceluuzyskaniapożądanegoprzedmiotu.
Wwiekuprzedszkolnymzwyklepoprawiasięrozumieniemowyidzieciauty-
stycznewybiórczospełniająprostepoleceniasłowne.Ostateczniewykształcona
mowajestbardzoograniczona,uboga,pełnaagramatyzmów.Zdaniasąproste,
formułowanestylemtelegraficznym.Mowabrzmisztucznie,bopozbawiona
jestswojegorytmuimelodii.Osobiedzieciautystycznemówią,używającform
trzeciejosoby.Ostatecznie,choćposiadanyrepertuarsłówmógłbyposłużyć
doprostej,leczefektywnejkomunikacji,dzieckozautyzmemniejestzdolne
doprzeprowadzenianormalnejrozmowy.Wwiekuwczesnoszkolnympojawia
sięrównieżecholaliaodwleczona,jakoekwiwalentlingwistycznyinarzędzie
służącedonawiązaniaiutrzymaniadialoguzdrugąosobąwsytuacjibraku
możliwościkreowaniawłasnych,adekwatnychwypowiedzi.Wzaskakujący
sposóbdzieckopotrafinagleprzytoczyćpodniu,tygodniulubmiesiącuzasły-
szanąwcześniejwypowiedź,zachowującjejtonację(Jaklewicz,2004).
Dysfunkcjonalnośćsystemuneuronówlustrzanychzakrętukątowegomoże
równieżprzyczyniaćsiędozaburzonegorozwojurozumieniaiekspresjimowy
uautystycznychdzieci.Prawidłowyrozwójmowywymagazaangażowanianeu-
ronówlustrzanychwobrębiezakrętukątowego.Wnaucemowyniezbędnejest
naśladownictwosłówwypowiadanychprzezrodziców,awięcichodbiórwob-
szarachczuciowejkoryskroniowej,anastępnie,poodpowiednimzmapowaniu
iprzetworzeniu,aktywacjaruchowychośrodkówwykonawczychzawiadujących
ikontrolującychekspresjęmowy(Ramachandran,Oberman,2006).
Dladzieciautystycznychcharakterystycznajestobsesyjnapotrzeba
zachowaniaidentycznościotoczenia,preferowaniestereotypowości
ischematycznościwotoczeniu,obsesyjneprzywiązaniedosztywnych
wzorcówirytuałów.Podstawąadaptacjijestaktywneiciągłenabywanie
wiedzyootoczeniuorazjejanalizowanie.Uautystykówupośledzonesą
zdolnościodwzorowywaniawiedzyośrodowisku,wktórymsięznajduje.
