Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LVI
Przedmowa
wwartościwymiennejtychtowarówzawierasiętylkopłaca,
zyskirenta.Smithdowodunatoniedajezbywającczytel-
nikaenigmatycznymsłówkiemultimately,awięcpoprostu
apodyktycznymtwierdzeniem,żetakwłaśniewostatniejin-
stancjibyćmusi.Tłumaczysiętotym,żepunktemwyjścia
dlaomawianegorozumowaniajestwymianapracyżywejna
uprzedmiotowioną,ataczęść,którąwterminologiimarksi-
stowskiejnazywanync”,niestanowidlaSmithanicinnegojak
pracęuprzedmiotowioną1.Żyjącwokresiemanufakturowym
kapitalizmu,kiedync”nieodgrywajeszczetakolbrzymiejroli
jakwdalszymrozwojukapitalistycznegosposobuprodukcji,
Smithniedostrzegawagizagadnieniaizasklepiasięwswym
błędzie.Podczasgdyfizjokraci,odróżniającawansepier-
wotne,roczneorazproduktdodatkowy,stwarzająpodstawę
dlaujęciareprodukcjispołecznejwcałości,Smithwtłaczając
wartośćwymiennącałejmasytowarowejwwąskieramydo-
chodówzamykasobiecałkowiciedrogędotakiejanalizy.
WswoichrozważaniachSmithnapotykajeszczejedną
trudność,zktórąnieumiesięuporać.Jeślibędziemyrozpa-
trywaćproduktrocznywaspekciewartościowym,toteore-
tycznierzeczbiorącmożnajeszczerozłożyćtenproduktna
dochody,alejeślispojrzećnazagadnienieodstronynatu-
ralnejproduktów,rozłożyćrocznegoproduktunadochody
przecieżniesposób.Wprodukcierocznymzawartajestbo-
wiemzawszetakaczęść,którejwsposóbindywidualnyskon-
sumowaćsięnieda(np.narzędzia,zabudowaniaitp.).Smith
próbujewybrnąćztegokłopotuprzezrozróżnieniedocho-
duwyrażającegosięwwartościidochoduwyrażającegosię
wproduktachorazusiłujerozgraniczyćdochódjednostkiod
dochoducałegospołeczeństwa.Jednakżewyraźnejodpowie-
dzinapytanie,dlaczegośrodkiprodukcjiwziętewichna-
turalnejformieniestanowiądochoduspołecznego,Smith,
rzeczprosta,daćnieumie.Czystymdochodemspołeczeństwa
1Por.K.Marx:DasKapital,Berlin1951,t.II,s.372–376;379–380;205
i430.