Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NascenachEuropy
„Balmanekinów”wzbudziłzainteresowanie,ajegorozgłoswykro-
czyłpozagraniceZSRR.Niewszystkimjednakprzypadłdogustu
wpaństwiesowieckim.Połączeniekonwencjifarsyzgroteskowąfan-
tastykąraziłogustacobardziej„prawomyślnych”krytykówzapatrzo-
nychwpierwszejaskółkinadciągającegoniczymzłowrogachmura
realizmusocjalistycznego.Niektórzyrecenzencizarzucaliautorowi
takieczyinnepotknięciaartystyczneorazideologiczne,alebyłyto
atakiniezbytśmiałe.PrzedmowaŁunaczarskiegorobiłaswoje,była
tarcząochronnąsugerującą,żeautorznajdujesiępodochronąwładz.
Przytoczmyfragmentytego„Predisłowia”(wtłumaczeniuGrze-
gorzaLasoty):
„BrunoJasieńskinieobawiasięwprawiaćwruchnajbardziej
współczesnychchwytówartystycznych.(…)Należymiećodpowied-
niodużowewnętrznejwolności,byuznaćtewszystkiefantastyczne
niezwykłości,takjakGrecyprzyjmowalipodobnąpstrąmaskaradę
wsztukachswegoArystofanesa…
Razuznająclustrofantastykiustawioneprzezautora,zrozumie-
cie,jakodbijasięwnim„burżuazyjno-socjalistyczny”świat,celnie
trafionywesołąpierzastąstrzałąwypuszczonąprzezBrunonaJasień-
skiegoinazwanąprzezeń„Balemmanekinów”.
Takistanpozornegobezpieczeństwanietrwałjednakdługo.Już
w1933rokuŁunaczarskizostałodsuniętyprzezStalinana„boczny
tor”iwkrótcezmarłwtajemniczychokolicznościach.Mocnoibez-
kompromisowosformułowanezostałyodgórnezalecenianatemat
tegooczymiwjakisposóbmająpisaćludziepióra.Fantastyka,do-
puszczalnaiodnoszącasukcesywpoprzedniejdekadzie(np.sztuki-
buffoMajakowskiegoczypowieściAleksegoTołstoja),terazstałasię
niebezpiecznymreliktemprzeszłości,zapatrzeniemwobce,czyliim-
perialistyczne,wzorce.Wznowienieutworuw1936roku–tymrazem
nałamach„MieżdunarodnojLitieratury”,gdzieobokteksturosyjskie-
go„Balumanekinów”,byłytakżetłumaczenianaangielski,niemiec-
ki,francuskiichiński,spotkasięzbardziej„konkretnymi”zarzutami,
mówiącymi–przykładowo–oburżuazyjnympunkciewidzeniapisa-
8
