Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DociekaniazWittgensteinem(zamiastprzedmowy)
XV
87.Pewnośćzrozumieniabyłabymożliwatylkowtedy,gdynajpierwzwątpimyowszystkim,
oczymtylkozwątpićmożna,anastępniewszystkietewątpliwościusuniemy.
Owszem,tylkoczymożemydokońcazwątpićwto,wcowierzymy,cowyznajemy,
cojestdlanasważne?Sąoczywiściemomenty,gdynaszwewnętrznyświatwalisię,
alenawetwtedypozostajejakaśruina,przyktórejstoimyidumamy.Taksamoczęsto
obstajemynaswójsposóbprzynaszychprzekonaniach,mimoiżprzedchwiląmogli-
śmywniezwątpić.Tagrajestnaderprzewrotna.Skorowięcniemożemydokońca
wcokolwiekzwątpić,totaksamo–zgodniezsugestiąWittgensteina–niemożemy
miećjakiejkolwiekpewnościzrozumienia.Takżezrozumieniatego,cosłyszymy,wi-
dzimy,doznajemy.
Jeżeliniemożemyodwołaćsiędopełnejniepewności,żebyuzyskaćpełnąpew-
ność,toczyjestwtymwzględziejakieśmodusvivendi–jakiśpunkt,wktórymzwy-
kłe(cotoznaczy?)poczucieniepewnościzjakimśzwykłym(czymkolwiekbytobyło)
poczuciempewnościdobrzekorespondują?Czybanalnośćnaszegocodziennegoko-
munikowanianiejesttegoprzejawem?
89.To,cowiemy,gdynasniepytają,aprzestajemywiedzieć,gdymamyrzeczwyjaśnić,jest
czymś,cowymagauprzytomnienia.(Iconajwidoczniejzjakiegośpowoduuprzytomnićso-
bietrudno.)
Choćniemapowodu,bymyślenienazywaćkomunikowaniemzsamymsobą,to
przecieżsąwnimzadawanejakieśpytaniaiudzielaneodpowiedzi,sąformułowane
jakieśwątpliwościiwyrażanetwierdzenia.Niesposóbpowiedzieć,żetowszystko
wiemy,większośćtejwiedzybowiemtkwiwnaszazwyczajwswoistymuśpieniu.
Budzisię,gdyjesteśmyocośpytani.Wuśpieniubyłospokojne,możenawetpewne
(araczej„samozadowolone”).Przypytaniupochodzącymzzewnątrzwystraszasię,
wytwarzawewnętrznyniepokój,dyskomfort.Ulegawtensposóbjakiejśdestrukcji.
Wtedywłaśnieniewiemy,copowiedzieć,choćprzedtemwydawałosię,żewiemy.
Zazwyczajwówczasmówimycokolwiek.Częstowniezgodzieztym,copowinniśmy
powiedzieć,cochcielibyśmypowiedzieć,słowem–cosobiesamemuwcześniej
myśleliśmy.
Czyjednakktokolwiekprzystałbynapogląd,żenaszawiedzanierozwijasięprzez
dyskurs?Wszakbyłabytojawnaniedorzeczność.Jaktosięwięcdzieje,żewodpo-
wiedziachnapytaniamożemysobieuprzytomnićito,czego–zdawałobysię–nie
wiemy,alboraczejdotądniewiedzieliśmy?Jakidziałatukreatywnymechanizm?
153.Próbujemyuchwycićzjawiskopsychicznerozumienia,którezdajesiękryćzaprostszy-
miistądłatwiejrzucającymisięwoczyzjawiskamitowarzyszącymi.Tosięjednaknieudaje.
Albolepiejpowiedziawszy:doprawdziwejpróbywcaleniedochodzi.Przyjąwszybowiem,
żeznalazłemcośpojawiającegosięwewszystkichprzypadkachrozumienia—czemużwła-
śnietomiałobybyćrozumieniem?Iwjakisposóbzjawiskorozumieniamogłobybyćukryte,
skoro:„Terazrozumiem”powiedziałemdlatego,żezrozumiem?!Agdymówię,żejestono
ukryte–toskądwiem,czegomamszukać?Wpadłemwjakiśsplątanygąszcz.
Tengąszczjestdostrzegalnywszędzie–takżeiwtympassusie.Corozumiemy?
Czegonierozumiemy?Jakmożemyrozumiećnaszeniezrozumienia?Czegoonedoty-
