Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wciałajednostek,produkującichdusze.Tosamourządzenienadzorujące,które
podkoniecXVIIIwiekuwynalazłBentham,itosamo,któreFoucaultuznałza
symbolwładzydyscyplinarnej.Mechanizm,strategiaiwzórnowoczesnegospo-
łeczeństwaprzesiąkniętegooddołuprzezprecyzyjnetechniki,ngdziewładzama
byćwidzialnainieweryfikowalna”14.
JakpiszewswymesejuonKafkowskimmodeluwładzy”KarolSauerland:
nIdealnyaparatwładzywydajesięnieprzenikniony.Niewiadomo,jakimame-
chanizm,ktoijakdecydujeojegodziałaniuiktozatojakondziałaodpowia-
da”15.Jakowięzieniedlaciałastajesięfabrykądusz–podmiotów,którenigdynie
powinnywiedzieć,czysąobecnieobserwowane,leczzawszepowinnybyćpewne,
żemożetakbyć16.Wtejgrzemożliwychspojrzeń,niepewnościioczekiwaniakry-
jesięKafkowskadiagnozawspółczesnościiniepewnościtowarzyszącejwspółcze-
snemumodelowiczłowieka.Umierającystarzecjużwie,żeblaskprawatoułuda,
śmierćpozwalamuodkryć,żewieżajestpusta,awładzaprawazagnieździłasię
wnim.Wzajemnystosunek,którypóźniejzostanieuznanyprzezFoucaultaza
podstawowy,konstytuujezarównowieżę,jakiczłowieka.Społeczeństwopoprze-
cinanejestniewidzialnymiliniamiwładzy,któresytuująsięwewnątrzniegojako
Durkheimowskienfaktyspołeczne”,któresamitworzymy,jednakżeniezależne
odnas;zawdzięczającenswojeistnieniepotędzeprzymusu,zapomocąktórejna-
rzucająsięjednostce”17.Tostruktura,którejbyciejestimmanentnymstosunkiem
władzy.
DlategokrótkitekstKafkimożnaodczytaćjakoprzypowieśćoegzystencji
człowieka,człowiekarozdartegoitragicznego,któryabyżyć,tworzywięzienie,
kuktóremuzmierzasam,bezoporu.Poddajesięwszędobylskiemuspojrzeniu
władzy-prawa,iwtymspojrzeniuspalaniczymćmawpłomieniuświecy.Czło-
wiekuwikłanyjestwbyt,abyttosamatragedia,zktórejchceonuciec,tworząc
społecznąprawdęosobie.Prawdataokazujesięujarzmieniem.Odkryłtojuż
Nietzsche,Kafka,apotemFoucault.
14Tamże,s.196.
15K.Sauerland,Idealnyaparatwładzyajednostka.UwagiomodeluKafkowskim,nLiteratura
naŚwiecie”1987,nr2,s.164.
16MichelFoucault,Nadzorowaćikarać…,dz.cyt.,s.196.
17E.Durkheim,Zasadymetodysocjologicznej,Warszawa2000,s.30.
14
