Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Wposzukiwaniuparadygmatubezpieczeństwasocjalnego...
nej,ochronęryzykasocjalnegozapewniasystemzabezpieczeniaspołecznego,który
posługujesiętrzematechnikami:opiekuńczą,ubezpieczeniowąizaopatrzeniową.
Zagrożenietegotypuryzykiemwystępowałowewszystkichepokachhistorycznych,
toteżwkażdymczasiestaranosięmuprzeciwdziałać,nagrunciezarównoprawa
iobyczajów,jakinakazówreligijnych.NawetwokresiewspólnotypierwotnejHskut-
kizdarzeńlosowychpokrywanebyływdrodzezbiorowegowysiłkucałejwspólnoty”
(Kowalewski,2002,s.41).Wtychzamierzchłychczasachpomocroduzastępowałapo-
mocinstytucjonalną,którapojawiłasiędopierowrazznarodzinamipaństwowości,
choć-zoczywistychwzględów-wformachdalekichodznanychnamwspółcześnie.
ZkodeksówHammurabiegoiJustyniana,zpismHerodota,Ksenofonta,Platona,Ary-
stotelesa,św.Augustynaiśw.TomaszazAkwinuorazróżnychmniejznanychprzeka-
zówfilozoficznychiarchiwalnychdokumentówwynika,żejużwstarożytnościiwie-
kachśrednichistniałystabilneistosunkowotrwałeinstytucjetworzonedlaochrony
wspólnychinteresówpełnoprawnychobywateli(klientyzmimecenat,starorzymskie
kolegia,średniowiecznecechy,gildie,maszoperie,skrzynkirzemieślnicze,gwarectwa,
nowożytnezwiązkichłopskie,związkigroblowe,bractwa,wyderkafy,annuitetyiren-
tywieczyste,feuerkassyisocjetetyogniowe).
Pomoc(opieka)społecznajestnajstarszą-sięgającąepokiGrakchusówwRe-
publiceRzymskiej-formądobroczynnościpublicznej(frumentationes,alimenta).
Uświęconaobyczajem,powszechnieakceptowana,ewoluowaławczasachnowo-
żytnychpodwpływemwywodzącegosięzWyspBrytyjskichHprawaubogich”1,które
wprowadzonogłówniezmyśląozwalczaniuzorganizowanejprzestępczości,nadając
muceloworepresyjnyistygmatyzującycharakter.OdXVIwiekunaustawodawstwie
brytyjskimwzorowałysięwszystkiekrajeprotestanckieimiastahanzeatyckie,aod
XVIIIwiekutakżepaństwakatolickieiprawosławne.Wdobierewolucjiprzemysło-
wej,któranakontynencieeuropejskimzaczęłasiępowojnachnapoleońskich(ok.
30latpóźniejniżwAnglii),wobliczuzagrożeńruchaminarodowościowymi,komuni-
zmem,rozdarciemreligijnym,tenmodelopiekisocjalnejjużniewystarczał.Wlatach
80.XIXwieku,najpierwwRzeszyNiemieckiej,świeżozjednoczonejpodhegemonią
Prus,apotemwcałejEuropiewprowadzonopodpatronatempaństwaubezpiecze-
niaspołeczne.Stanowiłyonerodzajprzymusowegowzajemnegoubezpieczenia,
ocharakterzepubliczno-prawnym,stopnioworozszerzanegonawszystkiegłówne
rodzajeryzykasocjalnegoiwszystkiegrupypracownicze.NatomiastwWielkiejBryta-
niiiinnychzamożnychkrajachCommonwealthu,atakżewStanachZjednoczonych
iwpaństwachskandynawskich,realizującychpodrugiejwojnieświatowejkoncepcję
państwadobrobytu(welfarestate),przyjętosystemzaopatrzeniowy,stanowiącyalter-
natywędlapublicznegosystemuubezpieczeńpracowniczych.
1WspółcześnieterminHprawoubogich”straciłswojepierwotneznaczenie.Używasięgowjęzyku
prawniczymwyłącznienaokreśleniegwarancjipaństwawodniesieniudoróżnegotypuświadczeńumoż-
liwiającychdostępniezamożnymobywatelomdopomocyprawnej.
