Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
TomaszIwańczyk,JuliuszPiwowarski
izawiązywaniastowarzyszeńizwiązków,awykonanietakichprawmiałyokreślać
ustawy4.Czasowezawieszenieprawobywatelskich,wtymprawadozgromadza-
niasięorazzawiązywaniastowarzyszeńizwiązkówmogłonastąpićdlacałego
obszarupaństwowegolubdlamiejscowości,wktórychokażesiękonieczneze
względówbezpieczeństwapublicznego.Zawieszenietakiezarządzićmogłatylko
RadaMinistrówzazezwoleniemPrezydentaRzeczypospolitejpodczaswojny
albo,gdygroziłwybuchwojny,jakteżwrazierozruchówwewnętrznychlubroz-
ległychknowańocharakterzezdradystanu,zagrażającychkonstytucjipaństwa
albobezpieczeństwuobywateli.ZarządzenietakieRadyMinistrówwczasietrwa-
niasesjisejmowejmusiałobyćnatychmiastprzedstawioneSejmowidozatwier-
dzenia.Cociekawe,jużówczesnyprawodawcastwierdził,żezawieszeniepraw
obywatelskich,wtymprawadogromadzeniasię,mogłonastąpićwyłącznie
woparciuoogłoszeniestanuwyjątkowegolubstanuwojennego(art.124Konsty-
tucjimarcowej).
Jakwskazanowyżej,szczegółoweunormowaniadotyczącewykonywania
prawadozgromadzaniamiałyokreślaćustawy.Pierwszązustawdotyczących
prawadozgromadzeń,obowiązującąwPolscewpoczątkachokresumiędzywo-
jennego,byłaustawazdnia5sierpnia1922r.wsprawiewolnościzgromadzeń
przedwyborczych5.Biorącpoduwagędoniosłąrolę,jakąodgrywaływybory
wodradzającymsiępaństwieorazkoniecznośćzapewnieniaprowadzeniakampa-
niiwyborczejwmożliwieszerokimzakresie,ustawodawcauznałzapotrzebne
oparcieregulacjidotyczącejzgromadzeńwyborczychwodrębnymakciepraw-
nym.Ustawataswoimiregulacjamiobjęłajedyniezgromadzeniazwoływane
przezwyborcówlubkandydatównaposłówwokresiewyborczym.Jakookres
wyborczyzdefiniowanoczasoddniarozpisaniawyborówdodniawyborów.Usta-
wodawcazwolniłzgromadzeniaprzedwyborczeodwymoguuzyskaniazezwole-
nia.Wprzypadkujednak,gdytakiezgromadzeniamiałyodbyćsięnadrogach
publicznychlubplacach,wymaganebyłozgłoszenieodpowiedniejwładzyadmi-
nistracyjnej.Zgłoszeniepowinnobyłonastąpićnaconajmniej24godzinyprzed
rozpoczęciemzgromadzenia.Zgłoszeniadokonywałaosoba,którazwoływała
zgromadzenie.Samozgłoszeniemożnabyłozłożyćwformiepisemnejlubustnej
zpodaniemimienia,nazwiskaiadresuzwołującegoorazoświadczenia,żezgro-
madzeniebędziemiałocharakterprzedwyborczy.Dokumentempotwierdzającym
zgłoszeniebyłopoświadczenieojegodokonaniu.Zarównosamozgłoszenie,jak
ipoświadczeniezwolnionebyłozwszelkiegorodzajuopłat.
Wspomnianaustawazdnia5sierpnia1922r.wsprawiewolnościzgroma-
dzeńprzedwyborczych,choćregulowałajedyniezgromadzeniaorganizowane
przezwyborcówlubkandydatównaposłówwokresiekampaniiwyborczej,to
4St.Starzyński,KonstytucjaPaństwaPolskiego,nakłademTowarzystwaNaukowego,1921oraz
KonstytucjaRPz17marca1921,nPrzeglądPrawaiAdministracji”,1921;tegoż,OkonstytucjiRP
z17marca1921,nGazetaLwowska”nr80i81,nCzas”nr84i85z1921r.
5Ustawazdnia5sierpnia1922r.wsprawiewolnościzgromadzeńprzedwyborczych(Dz.U.
z1922r.,nr66,poz.594).
