Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
początkikapitalizmu(mniejwięcejwtymsamymczasieAdamSmithnazwałto„aku-
mulacjąpierwotną”).Iniechsobiekapitalizmdalejistnieje,aleabywynagrodzićtamtą
przemoc,stwórzmycośwrodzajupublicznegofunduszu,którybędziewypłacałkażdemu
człowiekowiekwiwalentutraconegospadku.Najlepiejwmomenciewchodzeniaprzez
niegowdorosłeżycieiwłaśniewpostacitakiegorodzajukapitałowejdotacji.
Ilemiałabywynosić?Painemyślało15funtach,cowroku1797odpowiadałowysokości
rocznegodochoduangielskiegorolnika.Pieniądzemiałybyćwypłacanewmomencie
ukończenia21lat,awięcwchwiliformalnegowejściawdorosłość.Stądpomysł,by
nazywaćtędotacjęspadkiempowszechnym.Czylijakimśzadośćuczynieniemzato,że
jedenmłodzieniec„dobrzewybrałsobierodziców”(jakautoironiczniezwykłmawiać
polskisuperbogaczJanKulczyk),ainnytrafiłgorzej.Aletojeszczeniewszystko.Drugim
zastrzykiempowinienbyć–wedługPainela–rodzajemeryturyobywatelskiej.Czylikolejne
10funtówdlawszystkich,którzyprzekroczyli50lat.Wokolicachroku1800wStanach
Zjednoczonychpięćdziesiątkatojużbyłoitakpowyżejprzewidywalnejdługościżycia
dlalwiejczęścimieszkańców.
PomysłThomasaPainelatonietylkogłębokaarcheologiamyślipolitycznej.Wkonse-
kwencjiwielkiegokryzysulat30.XXwiekutuiówdziepojawiłysiękoncepcjeredystrybucji
dochodunarodowegonabaziejakiejśformydochodupodstawowego.Ostatecznie
zwyciężyłjednakmodelpaństwadobrobytu,wktórymbezpieczeństwoekonomiczne
mocnoopierasięnapracy.Wlatach90.XXwiekudosprawywróciłgłośnyamerykański
konstytucjonalistaBruceAckerman,proponując80tys.dolarów(czylidwukrotność
ówczesnejrocznejmedianyzarobkówwStanach).Bylinawettacy,którzypróbowali
wcielaćpodobneschematywżycie.PodrządamiTonylegoBlairawWielkiejBrytanii
wprowadzononawetmechanizmzwanyDziecięcymFunduszemPowierniczym(choć
powszechniemówionoonim„babybonds”).Polegałonnatym,żepaństwowpłacało
każdemudzieckunakontorodzajpakietustartowego.Niebyłonwysoki(250funtów),
miałjednakwzrosnąćdoczasuwejściadzieckawdorosłość.Programjednakprzepadł
wroku2011zwinytorysów.
PrzyznająPaństwo,żenatymtle100milionówWałęsyniewydajesięjużtakieegzotyczne
anidziwaczne.Toprawda,żepolskipokojowynoblistazroku1983licytowałostro.Jego
100milionówwroku1990byłoprzecieżwartemniejwięcejtyle,coówczesnaośmio-
letniaśredniapensja.Popuśćmyjednakwodzefantazjiizastanówmysięprzezchwilę,
cobybyło,gdybyrozwiązanietozostałowówczas(jakimścudem)zastosowane.Może
nawetniejako100milionów.Alboniejednorazowo,leczwformiestałychcomiesięcz-
nych(ioczywiścieindeksowanychoinflację)wypłat.Uzasadnienieprzecieżnarzucało
sięsamo.Polacyzostalipoddaniwielkiemuinieprzemyślanemueksperymentowi
terapiiszokowejizwyczajnienależałsięimjakiśrodzajzadośćuczynieniazautratę
8
