Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
krótkoomówiękonkurencyjną,poznawczo-transakcyjnąkoncep-
cjęstresu,bezktórejprawdopodobnieHobfollniemógłbysformu-
łowaćswojejteoriiCOR(Dudek,Koniarek,Szymczak,2007).La-
zarusiFolkman(1994)definiująstresjakoefektspecyficznej
transakcji,czylizmieniającejsięrelacjimiędzyjednostkąaotocze-
niem.Ujęcietopodkreślaznaczeniepercepcjisytuacjiprzezjed-
nostkę.Indywidualnaocenapoznawcza(pierwotnaiwtórna)de-
cydujeotym,czydanasytuacjajestklasyfikowanajakostresogenna.
Rozpoznanietransakcjijakozagrażającejbądźstanowiącejwy-
zwanie(ocenapierwotna)wywołujewjednostcespecyficzneemo-
cjebędącebezpośredniąprzyczynąstresu.Ocenawtórnazkolei
dotyczyoszacowaniawłasnychmożliwościporadzeniasobieze
stresemiuruchomieniaodpowiednichstrategiizaradczych.Trans-
akcjastresowaobejmujetrzyprocesy–ocenępoznawczą,proces
emocjonalnyiprocesradzeniasobie,przyczymprocesemocjonal-
nyjestwtórnywstosunkudoocenypoznawczej(Heszen,2012).
Folkmanuzupełniłapowyższąkoncepcjęorolępozytywnychemo-
cjiwradzeniusobiezestresem.Wposzerzonymmodeluproponu-
jeradzeniesobieskoncentrowanenaznaczeniu.SusanFolkman
iJudithMoskowitz(2007)stwierdziły,żepozytywneemocjemogą
siępojawićwwynikuposzukiwaniainadawaniapozytywnego
znaczeniasytuacji,podczasgdyLazaruspostulował,żepozytyw-
neemocjeujawniająsiętylkonaskutekkorzystnegodlajednostki
rozwiązaniasytuacjistresowej(Kaczmarska,Curyło-Sikora,2016;
Lelonekiin.,2013).
Pierwotnezałożeniebędącepodstawąteoriizachowaniazaso-
bówmówiotym,żeludziedążądouzyskania,utrzymania,ochro-
nyrzeczy,któreceniąnajbardziej,itroskionie.Streszwiązanyjest
zkoniecznościązdobywaniaichronieniawarunkówzapewniają-
cychprzetrwanie,atakżeunikaniazagrożeńdlaprzetrwania.
Chociażstresmapodłożebiologiczne,tojednakwznacznym
stopniukształtujegodoświadczeniekulturowe(Hobfoll,2006).
Przekonanie,żenaturęczłowiekadeterminująbiologiaikultura,
16
