Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
2.Budowaifunkcjekomórkibakteryjnej
Ryci2i9iUproszczonymodelwtórnegoaktywnegotransportu.A.Symport.B.Antyport.C.Uniport.CY-cytoplazma
LacY,białkaomasieokoło30kDa.Przejściu
laktozydownętrzakomórkitowarzyszypowrót
protonu,wyrzuconegowcześniej,np.wtrakcie
procesówoddechowych.Takisystemtransportu
nazywasięsymportem.Interesującymprzykła-
demsymporterajestpermeazaAmpGE.coli,
którauczestniczywpobieraniudocytoplazmy
fragmentówmureinyścianykomórkowej,uwal-
nianychwprocesachwzrostuidojrzewaniatej
makrocząsteczki(s.50).
Wantyporcienastępujerównoczesny,wprze-
ciwnychkierunkach,ruchdwóchcząsteczek,
zudziałempermeazy(antyportera).Przykładem
jestpowrótdocytoplazmyprotonu,czemutowarzy-
szywyjściezkomórkijonusodu(Na+).Wówczas
poobustronachbłonypowstajegradientsodowy,
którymożebyćwykorzystanydopobieraniaprzez
komórkęnp.cukrówczyaminokwasów.Wten
sposób,zpowracającymjonemsodu,pobierany
jestcukiermelibioza.Wuniporciezudziałemper-
meazy(uniporter)downętrzakomórkiprzechodzi
tylkojedenrodzajcząsteczek,bezkotransportowa-
negojonu.Permeazysąnaogółściślewyspecja-
lizowanepodwzględemzarównorozpoznawanych
itransportowanychsubstratów,jakikierunku
transportu.Znanychjestponad100rodzintrans-
porterów(pierwotnychiwtórnych),zktórychnaj-
bardziejpowszechne(ponad25%transporterów)
sąbiałkanależącedosuperrodzinyMFS(ang.
majorfacilitatorsuperfamily).Doprzedstawicie-
liMFSnależąwspomnianapermeazaLacYoraz
antyporterglicerolo-3-fosforanu,GltP.Białkate,
jakiinniznaniprzedstawicieleMFS,mająbar-
dzopodobnyplanbudowy.Tworząonewbłonie
cytoplazmatycznej12transbłonowychhelisO,po-
łączonychhydrofilowymipętlami,azarównoko-
niecC,jakiNbiałkaznajdująsięnapowierzch-
nibłonyzwróconejdocytoplazmy.Budowatych
białekmożebyćwynikiemduplikacjigenów,gdyż
sekwencjeobydwupołówektransporteracharakte-
ryzująsiędużympodobieństwem.Znacznierza-
dziejwystępujetopologiaczternastohelikalna,lecz
transporteryotakiejbudowiezwyklemajądużo
mniejsząpętlęcytoplazmatyczną.
Zarównofunkcjonalnie,jakistrukturalnie
wszystkiebiałkatejsuperrodzinysąmonomera-
mi.PompynależącedoMFSczęstowspółdziałają
zbiałkamiperyplazmatycznymi,zwanymibiałkami
fuzjibłon(MFP,opisanenas.45)orazbiałkamibło-
nyzewnętrznej,tworzącsystemytrzyskładnikowe.
Innymrodzajemtransportuczynnegojestprze-
noszenieszerokiejgamysubstratówdokomórkilub
nazewnątrz,wczymjestwykorzystywanaenergia
zawartawATP.Białkauczestniczącewtymsyste-
mietransportunależądosuperrodzinyABC.Ich
nazwawskazujenaobecnośćwkompleksiebiał-
kowymmiejsca(kasety)wiązaniaATP(ang.ATP-
-bindingcassette).Większośćznanychtransporte-
rówABCskładasięzczterechbiałkowychdomen
lubpodjednostek:dwóchhydrofobowychdomen
transbłonowych(MSD,ang.membrane-spanning
domains),łącznieobejmujących12transbłonowych
helisO(dwarazyposześć),któretworządrogęlub
kanałdlatranslokacjiprzezbłonę,idwóchhy-
drofilowychdomenwiążącychnukleotydy(NBD,
ang.nucleotide-bindingdomains),któreprzypo-
wierzchnibłonycytoplazmatycznejsłużądostar-
czeniuenergiidlatransportuczynnego.
