Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
płaszczyźnienazywamyrotacjami.Rotacjedzielimynazewnętrzne,jeśliruchodbywasię
wkierunkunazewnątrz(wkierunkuodśrodkaciała),iwewnętrzne,gdyruchwykonywanyjest
wkierunkudośrodkowym.Rotacjomkończynygórnejnadanospecjalnenazwy:rotacja
wewnętrznarękinazywasiępronacją,azewnętrzna–supinacją.
Wartopamiętać,żeukładodniesieniamożebyćdowolniezdefiniowany.Opróczpłaszczyzn
głównych,przechodzącychprzezpunktśrodkaciężkościciała,możnazdefiniowaćdowolne
płaszczyznywtórneprzecinającesięnaosiwybranegostawulubinnegopunktuanatomicznego.
Wprzypadkudłonipłaszczyznęstrzałkowąukładuodniesieniazazwyczajwyznaczatrzeci
segment,awprzypadkustopy–drugisegment.Ruchpalcówwkierunkuodidosegmentu
referencyjnegonazywasięodpowiednioodwodzeniemiprzywodzeniem.Specjalnenazwy
zostałyzarezerwowanedlaruchówstopy.Ruch,wktórymczęśćwierzchniastopyzbliżasię
dokościpiszczelowej,nazywanyjestzgięciemgrzbietowymstopy,aruchwkierunku
przeciwnym–zgięciempodeszwowymstopy.Przyjęciepowyższychdefinicjijestwarunkiem
koniecznymdowyeliminowaniawieloznacznościopisuwprzypadkachzłożonychruchów
iułatwiaporozumieniebadaczywywodzącychsięzróżnychdziedzinnauki.
Wwielupublikacjachzebranezostałyzakresyruchówwposzczególnychstawach(np.Smith
iwsp.,ClinicalKinesiology).Należyjednakpodkreślić,żezakresruchówjestzazwyczajcechą
osobnicząizależyodtakichczynników,jak:płećiwiekosobybadanej,budowakościistawów,
rozwójmięśni,ilośćtkankitłuszczowejorazstanwięzadeł.Istotnywpływnazakresruchomości
stawówmogąmiećtakżeróżneprocesypatologicznenarządówruchu.Wwarunkach
fizjologicznychosobyszczupłeorazzluźnymiwięzadłamimajązazwyczajwiększyzakres
ruchomościstawówwporównaniuzosobamiobardziejrozwiniętychmięśniachlubotyłymi.
1.3Łańcuchykinematyczne
Każdezpołączeństawowychpozwalanaprzemieszczeniekątowesąsiadującychznim
segmentów.Pojedynczystawumożliwiawykonanieprostychruchówzginania,prostowania,
przywodzenia,odwodzeniaorazrotacji,wzależnościodtypustawuorazwzakresie
wyznaczonymjegoruchomością.Ruchyzłożoneozróżnicowanymzasięgumogąbyć
realizowanetylkoprzezukładywielosegmentowe–składającesięzkilkuczłonówpołączonych
ruchomymistawami.Wbiomechanicetakizespółfunkcjonalnypołączonychzesobąsegmentów
nosinazwęłańcuchakinematycznego.Wzależnościodrealizowanegoprogramuruchowego
łańcuchkinematycznymożeskładaćsięzdwóchlubwięcejczłonówobejmującychswym
zasięgiemnawetcałeciało.Układnerwowykontrolującyruchłańcuchakinematycznegomusi
dokonaćodpowiedniejintegracjiprzemieszczeńkątowychwposzczególnychstawach,takaby
otrzymaćwymaganeprzemieszczenieliniowedalszejczęściłańcucha.Wyobraźmysobie,
żesięgamypoowocwiszącynadrzewie.Wtymczasieukładnerwowymusidokonaćoceny
przestrzennegopołożeniaceluorazpodejmujedecyzję,wjakisposóbzostaniezrealizowany
niezbędnyprogramruchowy.Wnajprostszymprzypadkumożetobyćruchrękipodkontrolą
wzroku.Winnejsytuacji,gdyzasięgruchurękiniejestwystarczający,zostaniedołączonyruch
wspięcianapalce.Wskrajnymprzypadkurealizacjacelu,jakimjestwtymprzykładziezerwanie
owocuzgałęzi,możewymagaćwejścianadrzewo.Wkażdymztychprzypadkówtensamcel
realizowanyjestnaróżnesposoby,przezróżnełańcuchykinematyczne.
Każdyłańcuchkinematycznymazatemokreśloną„swobodę”transformacjiprostych
przemieszczeńkątowychwposzczególnychstawachwzłożoneruchyprzestrzenne.Tęzdolność
możnaocenić,posługującsiępojęciemstopniswobodyłańcuchakinematycznego.Wartowtym
miejscuzaznaczyć,żemiarataniemanicwspólnegozpojęciemstopniswobodyużywanych
wstatystyce.Koncepcjastopniswobodyłańcuchówkinematycznychzostaławprowadzonapod
koniecXIXwiekuprzezReuleaux(1875r.).Wedługjegokoncepcjikażdystaw,czylipołączenie
dwóchkolejnychsegmentówłańcucha,możnascharakteryzowaćnapodstawieliczby
niezależnychpłaszczyzn,wktórychmożeodbywaćsięruch.Stawyjednoosioweumożliwiają
ruchtylkowjednejpłaszczyźnieidlategomówisię,żemająjedenstopieńswobody.Przykładem
połączeńojednymstopniuswobodysąstawymiędzypaliczkoweistawłokciowy.Wstawach
tychmożliwyjesttylkoruchzginaniaiprostowania.Jeślistawmadwieosieruchu,istniejądwie
niezależnepłaszczyzny,wktórychmożezostaćwykonanyruch.Takistawmawięcdwastopnie
swobody.Dobrymprzykładempołączeniamiędzysegmetalnegoodwóchstopniachswobodyjest
stawpromieniowo-nadgarstkowy.Pozwalanaruchyzginaniaiprostowaniawokółosi
poprzecznejorazruchyprzywodzeniaiodwodzeniawokółosistrzałkowej.Stawykulisto-
panewkowe,którychreprezentantemjeststawbiodrowy,umożliwiająniezależneruchy:
