Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.STRUKTURAKOMÓRKI
2.Częśćzmetabolicznieaktywnymiorganellamicytoplazmatycznymi[36].
Donajważniejszychnależą:błonakomórkowa,mitochondria,rybosomy,aparat
Golgiego,lizosomy,mikrociałaicentriole.Umikroorganizmówprokariotycznych
występujetylkocytoplazma,rybosomy,mRNAitRNA,nitkowateDNA,natomiastbrak
jestwykształconegojądra.Wyszczególnienietojestniepełne,gdyżnieuwzględnia
takichorganelli,jaknp.rzęski,wici,mikrofilamentyimikrotubule,spełniających
funkcjespecjalne.
Otokrótkieomówieniewymienionychorganelli.
Ścianakomórkowa(ok.10nmgrubości),bardzozróżnicowanauposzczególnych
organizmów,jestzbudowanazbiałek,lipidówipolisacharydów(np.celulozyuroślin).
Niższekomórkieukariotyczneizazwyczajroślinnemająścianękomórkową;nie
występujeonanatomiastwkomórkachzwierzęcych.Uwieluroślinwyższychwzrost
ścianykomórkowejodbywasięwzdłużkomórki,przyczymjestonwynikiemnietylko
rozciąganiaścian,leczrównieżodkładanianowegomateriału(celulozajestodkładana
nawewnętrznejpowierzchniściany,natomiastmateriałniecelulozowy,np.hemi-
celulozy,jestwbudowanywstrukturęścianyjużistniejącej).Wzrostścianykomór-
kowejtegotypuniejestpowszechnyiwwielukomórkachroślinnychnastępujejedynie
wpewnychstrefach,np.szczytowych.Podobnie,wzrostszczytowynastępujeuniż-
szychEucaryota,wtymudrożdżySaccharomycescerevisiaeiSchizosaccharomyces
pombe.Wkomórkachprokariotycznych,ubakteriiGram-dodatnich,wzrostściany
komórkowejodbywasięwkilkuograniczonychobszarach,natomiastubakterii
Gram-ujemnych–nacałejpowierzchnikomórki.
Błonakomórkowa(równieżok.10nmgrubości)jestżywym,białkowo-lipidowym
elementem,zawierającymfosfolipidyiglikolipidy,augrzybów–sterole.
Błonakomórkowacharakteryzujesiębudowądwuwarstwową(wewnętrzuocha-
rakterzehydrofobowym,nazewnątrz–hydrofilowym),warunkującąaktywność
osmotycznąorazregulującąselektywnąprzepuszczalnośćjonówicząsteczeksubstancji
odżywczychmiędzykomórkąaśrodowiskiem(rys.2.5).Błonakomórkowauczestniczy
wpewnymtypietransportu,zwanympinocytozą.Transporttenpoleganawyłapywaniu
niektórychmakrocząsteczekbiałkowych.Odwrotnadopinocytozyjestegzocytoza,
wktórejzachodzitransportwyprodukowanychsubstancjinazewnątrzukładuwakuolar-
negokomórki.Możetobyćrównieżwydalanieniestrawionychwlizosomachresztek
materii(bądźfagocytoza–odfagów).
Wzrostbłonyodbywasięzregułyinterkalarnienacałejpowierzchni,jakkolwiek
określonestrefywzrostubłonmogąwystępowaćwkomórkachowierzchołkowymtypie
wzrostu,np.ugrzybów.
Mitochondria(rys.2.6),ościaniezbudowanejzdwóchbłonplazmatycznych
(zewnętrzna–gładkaorazwewnętrzna–silniesfałdowana,tworzącaprzegrody,
zwanegrzebieniamimitochondrialnymi).Dziękiobecnościlicznychenzymówmito-
chondriasągłównymośrodkiemmetabolizmuenergetycznegokomórki(oddzie-
lonymodprzemianglikolitycznychzachodzącychwcytoplazmiepodstawowej),
końcowychfazprzemianmetabolicznychsacharydówiaminokwasów,cyklukwasów
tłuszczowychiutlenianiakwasówtłuszczowych,atakżefosforylacjioksydacyj-
nejitransportuelektronów.Wtensposóbmitochondriazaopatrująwieleendo-
35
