Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
bIskupWARmIŃskIJÓZEFAmbROżyGERITZ(1783-1867)
rantannędoprusWschodnich,wielkaepidemiacholery,którajeszczekilkakrotnie
dziesiątkowałaludnośćwarmińskąwlatach1848-1849,1852,1855i1866.Władze
państwowepróbowałyzaradzaćbiedzieprzezorganizowanierobótpublicznych59.
WarmiaodniosłatakżeliczneszkodywwynikuwojnyprusiRosjizFrancją
napoleońską.Regiontenwrazzsąsiednimimazuramibyłmiejscemprzemarszu
istacjonowaniawojsknapoleońskich,atakżepruskichirosyjskich.W1807r.woj-
skanapoleońskiezajęłyOlsztyn,stacjonowałypozaOlsztynemtakżewpobliskim
GutkowieipodŁupstychem,armiarosyjskazaśpodJonkowemiDobrymmiastem.
DoszłodowalkoDobremiasto.Wlutym1807r.miałyrównieżmiejscepotyczki
wojskfrancuskichzrosyjskimipodbarkwedąiJonkowem.Wojskanapoleońskie
przesunęłysięwstronębraniewaiFromborka.Wszędzie,gdziestacjonowałyod-
działyfrancuskieczysprzymierzonezprusamirosyjskie,dochodziłodograbieży
irekwizycji.Walkiiprzemieszczaniesięoddziałówniosłyzesobątakżezniszcze-
niazabudowańiupraw,niekiedyiśmierćcywilnychmieszkańców.Wśródzuboża-
łejludnościzapanowałgłód,choroby,awichwynikuznaczniezwiększonaśmier-
telność60.NacałeprusyWschodnienarzuconyzostałteżpodatekwojennywwy-
sokości8mlnfranków,czyli2162162talarówpruskich.Wzwiązkuzzaciągnięty-
mizkoniecznościpożyczkamizagranicznymikwotatawzrosłado2600000tala-
rów61.Wysokiestratywmieniuiwwynikunarzuconychkontrybucjiodniósłtak-
żekościółkatolicki62.
Warmiazaangażowanabyłaczynniewwojnęod1812r.,wystawiającwłasnąnie-
wielkąlandwerę.WiększośćWarmiakówjednak,zwłaszczanawsi,zachowywała
stanowiskoobojętnewobeczagrożenianowejojczyzny,licząctylkonaszybkikoniec
wojny.pomimoapeliwładziduchowieństwaniechcianozaciągaćsiędolandwery.
LudnośćpolskanaWarmiiwręczbardzoprzychylnieodnosiłasiędoarmiinapole-
ońskiejwspieranejprzezwojskapolskie,traktującichzwłaszczapoczątkowojakwy-
zwolicieli.EntuzjazmpolskichWarmiakówmalałjednakwrazzpotęgowaniemsię
grabieżyizniszczeńdoświadczanychzestronyżołnierzynapoleońskich63.
59s.Achremczyk,Warmia,s.274-276,282;A.poschmann,DieBevölkerungdesErmlandes,
s.363-364.
60J.Jasiński,s.skowronek,WschodniopruskiekampanieNapoleona.Wielkaarmiaiwoj-
skapolskiew1807roku.Historia,tradycja,legendy,Olsztyn2007,s.14-23,110-141,222-226,
236-239;J.Jasiński,Olsztynwlatach1772-1918,w:Olsztyn1353-2003,red.s.Achremczyk,
W
.Ogrodziński,Olsztyn2003,s.153-161;Tenże,NapoleonwOlsztynieiokolicach(1807),Olsz-
tyn2003;s.Achremczyk,A.szorc,Braniewo,s.186-187;E.schnippel,NapoleoninOstpreussen
(31.Januarbis1.April1807),„AltpreussischeForschungen“7(1930),s.238-276.
61MazuryiWarmia1800-1870,s.40.
62A.marquardt,OpferundLeistungendesermländischenDomkapitelsindenJahren1806
bis1815,ZGAE20(1919),s.409-515.
63J.Jasiński,Warmiawobecwydarzeń1813roku,kmW1976nr2,s.229-233.
