Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ORÓŻNYCHROZUMIENIACHPRAGMATYKI
7
Niejednoznacznośćirozmytośćpojęciapragmatykiwynikłabowiemznie-
dookreślonościpierwszegosformułowaniatejdziedzinyautorstwaCh.Morrisa
(1938).Sugestia,żepragmatykazdajesprawęzestosunkumiędzyużytkownikami
znaku(nadawcąiodbiorcą)aznakami,dajemożliwośćbardzoszerokiejinter-
pretacjitejdziedziny,mianowiciewłączeniadoniejzarównotakichzjawisk,jak
utrwalonekodowoinformacjeonadawcy(jegopostawiemodalnej,oceniającej,
emocjonalnej,jegostosunkudoodbiorcy),jakiwszelkichprocesówniekonwen-
cjonalnego(warunkowanegosytuacyjnie)wyrażaniaikomunikowaniaprzez
nadawcęswoichprzeżyć,atakżerozumieniaznakówprzezodbiorcę,jakrównież
wpływanianadawcynaodbiorcę.Takwięcwpoluzainteresowaniapragmatyki
znalazłsięcałydynamiczniepojmowanyaspektaktuporozumiewaniasię.Tędy-
namicznośćsugerujerównieżetymologiaterminupragmatyka(zgr.prãgma‘czyn,
działanie’),widocznatakżewnieterminologicznym,ogólnojęzykowymznaczeniu
tegowyrazu:pragmatyka,pragmatyzmtonajogólniej:‘postawapolegającanapo-
dejmowaniudziałańskutecznychiuznanychzapożądaneprzezdziałającego’.
Zauważmynawiasem,żetonieterminologiczneznaczeniepragmatykiwcho-
dziwtórnietakżedopracjęzykoznawczych.Takdziejesięwnajnowszejpracy
K.Kłosińskiej(2012),wktórejwyodrębniasiędyskurspolitycznypragmatycz-
ny,promującykonkretnośćiskutecznośćdziałańwprzeciwieństwiedodyskursu
etycznego,głoszącegoideałymoralne.
PrzypomnijmynawstępieoryginalnesformułowaniaMorrisa(korzystam
zprzekładuP.Stalmaszczyka):
Semantykazajmujesięrelacjąpomiędzyznakamiaichdesygnatami,czyliobiekta-
mi,któredenotująlubmogądenotować.Jako‘pragmatykę’ustanawiasięnaukębadającą
relacjezachodzącepomiędzyznakamiaichinterpretatorami(Morris,1938,s.30).
Idalejautorcharakteryzujepragmatykęjakodziedzinęzajmującąsięnbio-
tycznymiaspektamisemiozy,tzn.wszystkimipsychologicznymi,biologicznymi
isocjologicznymizjawiskamizwiązanymizfunkcjonowaniemznaków”(s.108).
IdeeMorrisabyłynastępnierozwijaneidoprecyzowywaneprzezfilozofów
ilogików,przedewszystkimRudolfaCarnapa(1942)iRichardaMontague(1968),
oczymszerzejmowajestwartykuleStalmaszczyka.Znalazłytakżeodbicie
wpracachpolskichlogików,por.np.sformułowanieR.Wójcickiego(2003),okre-
ślającegopragmatykęjakondziałlogiki,któregogłównymzadaniemjestbada-
niezwiązkówmiędzytreściąwypowiedziakontekstemjejwysłowienia”(2003,
s.129,cytujęzaStalmaszczykiem).
DlanasszczególnieinteresującebędzieprzyjrzeniesięadaptacjimyśliMorrisa
wjęzykoznawstwie.Wkonsekwencjibowiemtakszerokiegookreśleniapragma-
tykiprzezMorrisamożliwestałysięróżnerozumieniategopojęcia,dającesięwy-
czytaćwewspółczesnymjęzykoznawstwie.Sprowadzająsięone,jaksięwydaje,
dotrzechgłównychsposobówjegorozumienia.
(1)Rozumieniepragmatykijakowszelkichinformacjicharakteryzujących
nadawcę(iodbiorcę),wtymtakżetych,którewyrażanesąkonwencjonalnie(ko-
