Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ORÓŻNYCHROZUMIENIACHPRAGMATYKI
11
Wreszcierozumieniepragmatykijakowiedzyużytkownikówjęzykaospo-
sobieużyciawyrażeńzależnegoodtego,ktomówi,dokogo,wjakiejsytuacji,
wjakimceluitp.(czylitzw.nramkipragmatycznej”)uzyskujewspółcześnieteo-
retycznąpodbudowęwpracachWojciechaChlebdy,którypostuluje,abycałość
słownictwaopisaćpodkątemmożliwościużywaniagowokreślonychsytuacjach
komunikacyjnych,czylipragmatycznych(por.Chlebdawdruku).
4.Pragmatykajakostudiumdziałaniajęzykowego
Latasiedemdziesiąteubiegłegowiekuprzyniosłygwałtownyrozrostbadań
nadaktamimowy,zainspirowanyteoriąAustina,rozwijanąnastępnieprzezSear-
le’a(1969)irozszerzonąprzezGrice’a,twórcęteoriiimplikatur(1975),opro-
blematykęmówienianiewprost,dawaniadozrozumienia.Pookresieklasyczne-
gostrukturalizmu,zorientowanegonabadaniesystemówjęzykowych(langues),
przedewszystkimstrukturgramatycznych,przyszedłczasnabadaniejęzyka
wużyciu(saussure’owskiejparole,winnejterminologii:wykonaniasystemu,
kompetencji-performance),czyliwszelkichprzejawówfunkcjonowaniajęzyka.
Przedmiotemzainteresowaniastałasięwięcszerokorozumianakomunikacjaję-
zykowa,wktórejswójudziałmanietylkościślepojętykodjęzykowy,aletakże
bardzowieleinnychczynnikówsytuacyjnych.Rozwijającesięnaprzełomiewieku
XXiXXIjęzykoznawstwopragmalingwistyczne,gramatykafunkcjonalna,bada-
niedyskursuikomunikacjijęzykowej(tzw.komunikatologia)sąprzejawamitego
nurtubadawczego.
Wzwiązkuztympowstałapotrzebateoretycznegookreślenia,cowakcieko-
munikacjijęzykowejzaliczyćdosferypragmatyki,aconależydoużytegosys-
temujęzykowego.Teoretycynurtugeneratywnego(np.Katz1977),uznający,
żepragmatykazajmujesięzasadamiużywaniajęzyka(performance),włączali
dojejzakresutowszystko,cowinterpretacjiwypowiedzizależyodkontekstu,
sytuacjikomunikacyjnej,wiedzyiintencjimówiących.Pomocprzyrozgranicze-
niutychdwóchsferkomunikacyjnychstanowi,wywodzącesięodGrice’a(por.
Sadock1978,Levinson1983),odróżnienietego,copowiedzianeprzezużycie
zdania,odtego,coimplikowane(dawanedozrozumienia),choć,jakbędępoka-
zywaćdalej,granicamiędzytymidwiemasferamijestniejednokrotnietrudnado
przeprowadzenia.Wostateczności,zgodnieztąpropozycją,granicamiędzytym,
cosemantyczne,atym,copragmatyczne,sprowadzasiędoustaleniagranickodu
językowego,awięctego,cosystemowe,itego,copozasystemem.
Podobnestanowiskodoreferowanegozajmujetakże,jaksięwydaje,Andrzej
Bogusławski(2008),któryodróżniającpojęcia‘działaniajęzykowego’i‘narzę-
dziajęzykowego’(wzorcezachowańjęzykowych,jednostkijęzyka,odpowiada-
jącesaussure’owskiejlangue),zjawiskanależącedotejostatniejsferyprzypisuje
semantyce.Pragmatykanatomiasttodomenadziałańjęzykowych,dokonywanych
nanarzędziachizaichpomocą.Przyczym,zdaniemautora,istniejeostragranica
międzytymidwiemadomenami.
