Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Etos–założeniastrukturalne
55
Wartojeszczewspomnieć,żepojęcieetosuwodniesieniudosferyspołecznejjest
częstoużywanewznaczeniubardzoszerokim.Gdymowajestonetosiespołeczeń-
stwademokratycznego”,netosiemediów”czynetosienauki”,pojęcieetosunależy
rozumiećjakokategorięopisową,dotyczącąporządkuwartościinormjakiegoś
obszaruprzestrzenispołecznej.Jestonwtymprzypadkutłemaksjologicznymbądź
szerokopojętąkulturąetyczną.Patrzprzykład:
zajmowaćnastubędziepublicznyethostakiegospołeczeństwa,któreustanawiazasadyireguły
swegożyciazbiorowegowspólnie,autonomicznie,nadrodzeracjonalnejidyskursywnej,czylinie
inaczej,aniżeliwprzestrzenidemokratyczno-dialogicznejinterakcjimiędzyobywatelami.[...]
Wytwarzajeonodlawłasnychpotrzeb,gwolitakiejregulacjizachowaniaobywateli,iżbyprzy-
jęteprzezdemokracjęminimumregulacjiprawnychumożliwiłojednostkomrealizacjęmaxi-
mumcennychdlanichwartościmoralnych,atakżecałegoszereguinnychwartościkulturowych,
którepozostająmoralnieneutralne.(Nowak,Cern2008:11–12)
Etos–założeniastrukturalne
Fenomenetosunawiązujedopewnegoładumoralnego,zarównowstrukturzeosoby,
jakiwspólnoty.Możnaoczekiwać,żezespółwartościinormetycznychstanowi
tenczynnik,którykształtujeobliczeetosu.Naprzykładzperspektywyetykizawo-
dowejjestważne,abyszczegółowenormyetosowekierującedziałaniamiwynikały
wprostzesferyuniwersalnychwartościmoralnych.Sprawniefunkcjonującysystem
takichwartościmożebyćtraktowanyjakkapitałspołeczny,dziękiktóremuurzeczy-
wistniasięnp.państwoprawa.Afirmacjawartościjestjednakwynikiemdynamicz-
negodialoguspołecznego,naktórymająwpływjakośćprawa,awięczakresswobód
iwolności,orazjakośćprocesówgospodarczych.Jesttowięcsystem,wktórym
etosmożejedynieujawniaćmechanizmywyborulubteżdominacjipewnychnorm
etycznych.Dlaetosuodniesieniedoogólnychzasadetycznychniejestzatemwarun-
kiemwystarczającymaninawetkoniecznym1.Etostozapisntuiteraz”dziejących
siępostawizachowań.Toświatzasadurzeczywistnionywkonkretnychopiniach,
przekonaniachiwyborach.Zapleczemetosumogąbyćmotywacjeracjonalne,irra-
cjonalnebądźzwyczajniekonformistyczne.Uzasadnionewydajesięstwierdzenie,
żeporządeketosuwykraczapozaporządekwskazańczystoetycznych.Etosoczywi-
ścienawiązujedonich,zwłaszczadowartości,jakąjestgodnośćiwynikającezniej
potrzebyiaspiracje.Wrównymjednakstopniusięgadoźródełpozaetycznych,
np.estetycznych,instrumentalnych,prakseologicznych,prawnychczywreszcie
obyczajowych.
Dopodstawowychkategoriietosu(patrzRobotycki1998)napoziomieżycia
społecznegomożnazaliczyć:
1Przykłademmożebyćistnienieetosuwobrębiegrupyprzestępczej.
