Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EwaNowickaWprowadzenie
13
cjętakżezdoświadczeńantropologiikulturowej,pojęciemakulturacjiwgruncie
rzeczyobejmujesięzasięgtreścipokrywającysięztym,którymamnamyśli,
mówiącokontakciekulturowymdotyczącymskutkówpsychologicznychisocjolo-
gicznychkontaktumiędzyjednostkamiodmiennymikulturowo.Akulturacjajest
wantropologiirozumianaodmiennie,obejmujedużoszerszyzakreszjawisk
ocharakterzespołecznym,strukturalnym,instytucjonalnymoraznormatywnym.
Terminakulturacja,dlaporządku,zarezerwowałabymdlazjawisk,które
rozgrywająsięwdomeniekultury,awięcsferyzjawiskponadjednostkowych.
Wtymrozumieniuakulturacjatoprocesgwałtownejutraty,zanik,degradac-
jakulturowegodorobkuzbiorowości.Oczywiściezjawiskaspołeczneikulturowe
mająswójwymiarindywidualny,którywiążesięzutratąprzezjednostkętego
wyposażenia,któreotrzymałanadrodzesocjalizacjizarównopierwotnej,jak
iwtórnej.Jużkulturowoukształtowana(zsocjalizowanaczyenkulturowana)
wobrębieokreślonejkulturowospecyficznejzbiorowościzmieniasięgwałtownie
podwpływemkontaktuzodmiennąkulturą.Akulturacjaodbywasięwnajrozma-
itszychsytuacjachkontaktukulturowoodmiennychzbiorowościijednostek,
bynajmniejnietylkowzwiązkuzmigracjami,choćzpewnościąonestwarzają
najwięcejokazjidonasilonychkontaktówmiędzykulturowych.
Nienależyteżzapominać,żekontaktmiędzyodmiennymikulturowo
jednostkamiodbywasięwrozmaitychokolicznościachikontekstachpolitycz-
nychorazspołecznych,dotyczącychpolitykiwewnętrznejimiędzynarodowej.
Błędemjestobejmowaniejednympojęciem–społeczeństwawielokulturowego
–współczesnegospołeczeństwaUSAlubKanady,wieloetnicznegospołeczeń-
stwaRzeczypospolitejObojgaNarodówczyteżwielonarodowejŁodzikońca
XIXwieku,wktórejjedninależelidonaroduwprawdzietubylczego,ale
podbitego,drudzybyliprzedstawicielaminarodudominującego,ajeszczeinni
imigrantamiposiadającymiosobny,nienajwyższy,statusspołeczny,alebardzo
wysokistatusekonomiczny.Mówisięogłębokichprzemianachkulturowych
(czyjenazwaćakulturacją?)wczasiewojenimiędzynarodowychkonfliktów.
ByłotaknaprzykładwPolscepodczas(iwwyniku)okupacjiniemieckiej
wokresiedrugiejwojnyświatowej.Byłtoniewątpliwiekontaktkulturowy,
dalekioddobrowolnego,aleczasamiwyjątkowointensywny.Dlakontrastu–
sytuacjąkontaktumiędzykulturowegojestwyjazdturystycznyEuropejczyka
dokrajuarabskiego–nietylkodobrowolny,aletraktowanyjakprzywilej.
Wgenealogiibadańnadkontaktemkulturowym,bezwątpieniaurucho-
mionymzpowodumigracji,ważnemiejscezajmujesocjologicznaszkoła
chicagowskazpostaciami,takimijakRobertEzraParkiautorsłynnejskali
dystansuspołecznego–EmoryS.Bogardus.Takzjawiskokontaktukulturo-
wegoijegoderywatywchodziłoróżnymidrzwiamidoświadomościuczonych
orazdobadańnadspołeczeństwemikulturąwspółczesnegoświata.Dziśjuż
żadnąmiarąniemożnasobiewyobrazićbadaniazjawiskwspółczesnegoświata
bezanalizykontaktukultur.
