Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12|bonatymświecieśmierć
nięswychsiłskupionąwpełniświata,wjegoistnienieindywidu-
alneigrupowewkradasięchciwyofiaryThanatos.Wykorzystując
okamgnienieirracjonalnegozachwycenia,pasjęerotyczną,natura
wykonujezwrotkuswemuwnętrzu,kuzasadzietkwiącejwniej
samej.Wtedyteż,konkludujeautorkaNocyromantycznej:WObra-
zyrozpętanychżywiołównaturyskładająsięwięcnakataklizm
kosmiczny–cowięcej–apokaliptyczny”15.
Wistocie:wdziełachukraińskiego(inietylko)czarnegoro-
mantyzmuniechodzioodsłonięcieczyujawnienieciemnejstrony
człowieczeństwalubmrocznejstronynatury.Tebowiemniesą
jakąświelkątajemnicą,ichistnieniejestażnadtowidoczne.Sło-
wopoetyckiepodejmujetuinną,bardziejryzykownąekspedycję
poznawczą.Podążabowiem–dziękisileimaginacji,którejtakże
przysługujedwoistośćzasadDobraiZła–podążaotóżrazemzna-
turąwgłąbjejsamejkutejPrazasadzieCiemnościiNierozumu,
kutajniomszaleństwa,ukrytejsferze,gdziezpraoceanunieroz-
dzielonychzasadDobraiZłarodzisię,wykwita,eksplodujefe-
erycznieświat,byt,którypotempodążakuuporządkowaniuwfor-
machkultury,cywilizacjiimoralności.
TawyprawaWdośrodkaZiemi”,wtajnienatury–uprawdzi-
wychpoetów–jestzjawiskiemjednorazowyminiepowtarzalnym,
niebezpiecznymifascynującym.Niemożnajejodbyćpolekturze
najświetniejszegodzieła,gotyckiegoczylibertyńskiego,musibyć
okupionawłasnym,gorzkim,anawettragicznymdoświadczeniem
egzystencjalnym,jakuMalczewskiegoijakuGoszczyńskiego,
spiskowcatropionegoprzezcarskąpolicję.Toniebiografiajako
zbiórlinearnieuporządkowanychzzewnątrzfaktówlubquasi-fak-
tówoczłowiekuleżyuźródełnajwybitniejszychdziełtegonurtu,
leczegzystencjaujętajakostrumieńprzeżytychiprzetworzonych,
granicznychdoświadczeń,wskazującychwkońcupoeciedrogęku
tejsferze,przedktórejeksploracjąwzbraniasiękulturaoddająca
siękultowirozumu,świetlistegodniaimoralności.
Panowanienocyobejmujewczarnymromantyzmiedziedzinę
podmiotowąwmomencieaktutwórczego,lecztakżetennajwyższy
wymiarświata,jakimjestHistoria.Dziełaczarnoromantyczne
ukazujązazwyczajhistorięzdeheroizowaną,bezcelowąizapoka-
liptyzowaną.Wnurcieschyłkowym,wzawierającychpewnepier-
