Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cotojestczarnyromantyzm?
|
13
wiastkiczarnoromantyczneWacławadziejachStefanaGarczyń-
skiego16,WacławieJuliuszaSłowackiegoczywLesławieRomana
Zmorskiego,jesttoteżhistoriapoddanawładzyszatanaiśmierci,
czasemzpewnymodcieniemdążeńrewolucyjnych,jakuZmor-
skiego,gdziewwierszutytułowyAnioł-niszczycielokazujesię
WAniołem-zbawicielem”,oczyszczającympoleprzyszłości:
Hej!Ludzie!jalecę,
Ogieńwszędymiecę;
Bobysięprzyjąłsiewnowy,
Bywyczyścićpole.
Byzniszczyćkąkole–
Wyplenićplontrzebaniezdrowy.17
Tojednakpóźnafazaczarnoromantycznejekstazyhistorii.UMal-
czewskiegoHistoriaokazujesięmelancholijnymiwanitatywnym
dominiumzanikania,łagodnegoipodstępnegowchłanianiapa-
miątekludzkiegojestestwa.Worgiastycznymwysileniu,jakim
jestwojna,Historiastajesięiluzjąwytworzonąprzezwszechwład-
nąnaturę,jestzłudą–szczególniejakoprojektdziejów,obowią-
zekpatriotyczny,anawetprzeszłość–zaszczepionączłowiekowi,
byutulićgowbłogimśniesensotwórczegoistnienia.Zchwilągdy
naturaspozierawswewłasnetrzewia,Wprojekthistorii”obraca
sięjakruchomascenanadrugąstronę,ukazującpotargane,po-
szarpanezwłokiWnauczycielkiżycia”,czylihistorycznychaos,jak
wAgaj-HanieKrasińskiegoczyZamkukaniowskimGoszczyń-
skiego.WMariiHistoriazdajesięmisternie,anawetlubieżnie
zaplanowanąpułapką,zastawionąnabohatera,którywobronie
ukochanejżonyruszanadzikiepolachwały,bydowieśćbohater-
stwa,apowróciwszywglorii,zastajewłożustrasznywswejnatu-
ralistycznejpozieobraztrupazgładzonejżony.
Wypadkihistoryczne,oglądaneWodwewnątrz”,odstronytej
ciemnejprazasadybytuwchwili,kiedyowaciemnazasadazgłębia
samąsiebie,jawiąsięjakoperyferyjnerumowiskotego,coczłowiek
zdołałodbudowaćwchwilachpokoju.Jesttudokładnieodwrotnie,
niżnapisałmłodyautorFilozofiitranscendentalnej:WCzłowiek
więctozbawicielnatury,naniegokierująsięwszystkiejejpra-
