Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
alezaskakującą,niekatechizmową„dobrąnowiną”dlawielkiej,
różnojęzycznejgromady.DlategonazywanojeEwangelią:Ewangelią
Mickiewicza.
ZofiaStefanowska,którejprofesjonalizm,mądrośćiwyobraźnię
podziwiamzrosnącąwdzięcznościąipokorą,wprowadziłanataką
drogęrozumieniaKsiągwmonografiinapisanejponadsześćdziesiątlat
temu.ZofiaStefanowskajakopierwszazwróciłauwagęnabardzo
wyrazistepowinowactwaKsiągMickiewiczazmyśląBöhmego.
Powinowactwa,aniezwyczajnązależnośćwynikającąz„pozostawania
podwpływem”jakiegośinnegoautora,autorytetulubmistrza.Szewc
zeStaregoZawidowajestwpismachimowachMickiewiczastale
obecny.Mickiewiczbył„przeniknięty”Böhmem,podobniejakHegel
był„przeniknięty”BöhmemijakprzeniknięcibyliGoethe,Schelling,
TieckiNovalis,aprzedtemNewtoniMilton.Aoprócznichtakże
Comenius,AniołŚlązak,BaaderiSaint-Martin,Emerson,
Kierkegaard,SchopenhaueriNietzsche,JungiLacan,Buber
iBenjamin–listajestbardzodługa,obejmujehistoryków,artystów,
fizykówzajmującychsiękwantamiiastrofizykówzajmującychsięBig
Bangiemlubczarnymidziurami.Lista„przenikniętych”,choć
pomocna,nietłumaczy,naczympolegałamocoddziaływania
BöhmegonaMickiewiczainaosobowościtakznaczneitakrozmaite,
odsiedemnastegostuleciadodzisiaj.Żebytozrozumieć,trzeba
otworzyćoczyszerokozamknięte10.
ZofiaStefanowska,piszącoobecnościBöhmegowKsięgach
Mickiewicza,przywołałamonografięAlexandre’aKoyré’go:„Autor
znanejmonografiiBöhmegomówi,żegdybymiałwdwóchzdaniach
określićznaczeniedziełaBöhmegoiprzyczynęjegoogromnego
wpływu,powiedziałby:Böhmewyposażyłmetafizykęwnowysymbol.
Metafizykęświatłazastąpiłmetafizykąognia”11.Monografia
Alexandre’aKoyré’go(1929)12samawsobiejestdziełemniezwykłym,
którewywarłowpływnadzwyczajnynahumanistykęfrancuską
dwudziestegowieku.Koyrépodkreślałipowtarzał,żesiła
oddziaływaniaBöhmegonietylkobyłaogromnainadalniezdajemy
sobiewpełnisprawyzjejzasięguiskutków,ależeonaciąglerośnie:
tosiła„błyskawicowa”ipiorunująca.Skądzatembijejejźródło?
Naczympolega„głębia”Böhmego?
O„głębi”mówiłHegelipochylałsięnadniąuważniezarówno
wHistoriifilozofii,jakiwEncyklopediinaukfilozoficznych.Hegelnie
tylkopoświęciłwHistoriifilozofiiosobnyrozdziałBöhmemu,ale
uczyniłzeZgorzelca(StaregoZawidowa–wtejwsinaŁużycach
