Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
równoznaczneztym,cotajemniczeiniepojęte,atocotajemniczeiniepojęte
jestnastępnie,wzależnościodróżniccodoogólnejkultury,sposobumyślenia
iwrażliwości,traktowaneprzezjednychjakocośwłaściwegoiprawdziwego,
przezinnychzaśjakocośnależącegodosferyzabobonuiułudy.Wzwiązku
ztymnależyprzedewszystkimzauważyć,żeto,comistyczne,jestzapewne
czymśtajemniczym,aletylkodlarozsądku,atoztegoprostegowzględu,
żezasadąrozsądkujestabstrakcyjnatożsamość,zaśto,comistyczne(jako
równoznaczneztym,cospekulatywne)jestkonkretnąjednościątychokreśleń,
któredlarozsądkusąprawdziwetylkowswymrozdzieleniu
iprzeciwstawności.Jeślinastępnieci,którzyto,comistyczne,uznajązato,
coprawdziwe,poprzestajątaksamo[jakcipierwsi]naty,żejesttoczymś
bezwzględnietajemniczym,tojesttozichstronytylkowyrazemtego,
żemyśleniematakżedlanichjedynieznaczenieabstrakcyjnegozakładania
tożsamościiżeztegowzględu,żebydojśćdoprawdy,należywyrzecsię
myślenia,albo,jakrównieżzwyklesiętomówi,żenależypowściągaćrozum.
Ale[…].abstrakcyjnierozsądkowemyśleniedotegostopnianiejestczymś
trwałymiostatecznym,żeokazujesięraczejnieustannymznoszeniemsamego
siebieimomentalnymobracaniemsięwswojeprzeciwieństwo,podczasgdyto,
corozumowejakotakie,polegawłaśnienatym,żezawierawsobie
przeciwstawne[określenia]jakoidealnemomenty.Wszystkoto,corozumowe,
możnawięcokreślićjakomistyczne,cojednakznaczytylkotyle,żewykracza
topozarozsądek,alewżadnymrazienieznaczy,żenależytotraktowaćjako
wogóleniedostępnedlamyśleniainiepojęte17.
Hegelodkrył,że„głębia”Böhmegowciągaipociągastanowiąc
zapowiedźorazwyzwaniezarównodlafilozofii,jakidlareligii.
KomentujączasługiFranzavonBaadera(uznającegosiebieiuznanego
przezinnychzakontynuatoraiuczniaBöhmego„zducha”)
wdoprowadzaniudogodnościrozumu„wduchuspekulatywnym”
tego,„conajwznioślejsze,najgłębszeinajbardziejwewnętrznezostało
wydobytenaświatłodziennewreligiach,filozofiachidziełachsztuki”,
Hegelpodkreślił,żevonBaaderuczyniłtakwielewtejdziedzinie,bo:
okazjiiformdotegodostarczazwłaszczagłębiaJakobaBöhme.Słusznie
przydanotemupotężnemuduchowimianophilosophusteutonicus.Zjednej
stronyrozszerzyłontreśćreligii[doprowadzającją]dlasiebiedopoziomu
ogólnejidei,sformułowałwswoistydlaniejsposóbnajwyższeproblemy
rozumuipróbowałnajejgruncieująćduchaiprzyrodęwichbardziej
określonychsferachiukształtowaniachbiorączapodstawęto,żeduch
człowiekaiwszystkierzeczystworzonesąnaobrazipodobieństwoBoga18.
Encyklopediapowstaławroku1817.W1823rokuMickiewicz
przedstawił„tosamo,cowcześniej”–wDziadach,aprzedtem
