Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sposób,szczerymiizdrowymi!
Proszęsobie,pomiędzyinnemi,przypomniećowęfikcyęPlatona
oczłowieku,którywzrósłszyorazdojrzawszygdzieśwjaskini
podziemnejtudzieżmrocznej,zostałbynaglewyprowadzonynaświat
iujrzałnaglewschódsłońca.Cozazdziwienie,cozapodziw,
cozazachwytogarnąłbygonatenwidok,którymyobojętnie
codzienniewitamy!Całesercetegoczłowieka,którypołączyłby
wsobieszczerąiswobodnączuciowośćdzieckazmocąumysłu
dojrzałego,zapłonęłobynatenwidok:rozpoznałbyondoskonale
boskośćzjawiskaipadłbyprzedniemnatwarzwubóstwieniu.—Otóż
takawłaśniewielkośćdziecięcatkwiławnarodachpierwotnych.
Pierwszymwśródtychludzisurowychmyślicielempogańskim,
pierwszym,którypostąpiłkrokiempotejdrodzemyśli,byłwłaśnie
ówczłowiek-dziecięPlatona.Pełenprostotyiotwartościdziecka
posiadałonzarazemgłębokośćisiłęmęża.Przyrodaniemiałajeszcze
dlaniegonazwy;niezjednoczyłonjeszczewjednęnazwęcałejtej
nieskończonejrozmaitościwidoków,dźwięków,formiruchów,
cowszystkomyzwiemydziśzbiorowo:wszechświatem,naturą,lub
jakkolwiekinaczej,załatwiającwtensposóbrachunekzrzeczą.Dla
owegodzikiegoczłowiekaogłębokiemsercuwszystkowydawałosię
jeszczeczemśnowem,nieosłoniętemnazwamiiformułkami;wszystko
stawałoprzednimwprostnagie,płomieniejące,piękne,groźne,
niewypowiedziane.Przyrodabyładlańtem,czemjestonapowszystkie
czasywoczachmyślicielaiproroka:nadprzyrodzoną!Ziemiaskalista,
kwiecistaizielona,drzewa,góry,rzeki,morzawielodźwięczne;
niezmierne,bezdennemorzebłękitu,falująceponadnaszemigłowami
podtchnieniemwiatrów;czarnachmura,cosiętamskupiaiformuje,
byzionąćtoogniem,togrademideszczem:cotojest?Tak,
cototakiegotowszystko?—Wgruncierzeczyniewiemytego
jeszczedziśinigdyniezdołamyposiąśćtejwiedzy.Ijeśliwymykamy
siętrudnościtegopytania,todzięki—niewyższejintuicyi,lecz
—wyższejnaszejlekkości,nieuwadze,brakowiintuicyi.Tobrak
myślipozwalanamsięniedziwić.Każdetworzoneprzeznaspojęcie
więzistwardniałaskorupatradycyj,zdań,powag,wyrazówbeztreści.
Nazywamytenogieńpiorunowyczarnejchmury„elektrycznością,“
tworzymyonimuczonetraktaty,wydobywamypodobnyprzeztarcie
szkłaijedwabiu:leczczemonjest?ktogostworzył?Zczego
onpowstał?Cozniegomapowstać?—Wiedzawieledlanas
uczyniła,lecznędznąnaukąbyłabyta,którabychciałaskryćprzed
