Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czasjakiśdokołanichbłądzili.Tesześćtypówbohaterstwa,wziętych
zróżnychkrajówibardzoodległychodsiebieepok,typów
zewnętrznieniczsobąniemającychwspólnego,powinnonam,jeśli
dobrzewzrokwytężymy,naderwielezobrazować.Jeżelibyśmytylko
mogliprzyjrzećsięimnależycie,zrozumielibyśmyowielełatwiejsam
rdzeńhistoryiwszechświatowej.Jakżebyłbymszczęśliwy,gdyby
misięudało—wczasachtakich,jakdzisiejsze—chociażby
dopewnegostopniaujawnićznaczeniebohaterstwaiboskistosunek
(niewahamsiętakgonazwać),którypowszystkieczasyłączył
wielkiegoczłowiekazinnymiludźmi,—gdybymisięudałowtaki
sposóbporuszyćprzynajmniejprzedmiot,jeślijużgoniezgłębić!
Wkażdymrazie—trzebapopróbować.
Zaprawdęuważampodkażdymwzględem,żenajważniejszem
zewszystkiego,cosiętyczyćmożepojedynczegoczłowieka,lub
całegonarodu,jestjegoreligia.Podsłowem„religia“rozumiemtunie
credokościoła,doktóregonależyonurzędownie,aniteżróżne
dogmatywiary,którezechcestwierdzićpodpisem,słowemlub
jakimkolwiekinnymsposobem:jesttoniezupełnieto,aczasemzgoła
nawetnieto.Widzimyprzecież,żeludziewiarywyznającydosięgnąć
mogąwkażdejznich,bezróżnicy,wszelkichstopnizasługilub
występku.Nie,religiąnazywamnietowyznanie,czytwierdzenie,
którejestdlaczłowiekaczemśzewnętrznemlubconajgłębiejwypływa
zdziedzinyjegorozumowań;religiętworzydlamnieto,wcoczłowiek
wierzyrzeczywiścieiczynnie(częstoniewypowiadająctego
wtwierdzeniachnietylkodladrugich,lecznawetsobiesamemu),
corzeczywiścieiczynniebierzedosercaizapewnikuważa
wstosunkachswychżyciowychztymtajemniczymwszechświatem
iswoichobowiązkówiswegoprzeznaczenia:tojestwłaśnie
najważniejszezewszystkiego,cosięjegotyczy,cojestwnim
stworzycielemiprzyczynąwszystkiegoinnego.Wtemtkwireligia,lub
też,byćmoże,bezwzględnysceptycyzminiereligijność:jeśli
mipowiecie,jakpewienczłowiekczujesięzwiązanymzniewidzialną
Istotąlubnie-istnością,—dowiemsiębardzodokładnie,czemonjest
iczegowżyciudokona.Toteż,badającosobnikalubnaród,
napierwszemmiejscustawimypytanie:„jakąbyłajegoreligia?“Czy
byłtopoganizm—mnogośćbogów—czystozmysłowe
przedstawianieowejtajemnicyżycia,zuznaniemsiłyfizycznej
zagłównypierwiastekistnienia?Byłżetochrześcianizm—wiara
wNiewidzialne,nietylkojakowistnośćrealną,lecznawetjako
