Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iKsiężyca18.Dopełniłosiętowświętymgajucałkowiciewy-
zwolonymoddzikiegozwierza,ptakówiwęży.
ZwierzętabywałyalegoriąpewnychwartościtakżewXV-wiecz-
nejPolsce.WedługznanejprzepowiednimnichaJana,Władysław,
pierworodnysynJagiełłyurodzonyzkrólowejpolskiejZofii,miał
byćnowymorłemzanoszącymklęskędokrólestwalwa,tj.here-
tyckichCzech.ZkoleiidącynawojnękrólWęgierjawiłsięjako
liliawyrastającapośródcierni.PolskęuznanozaogródSłońca,
królestwoorłarozpościerającegoswojeskrzydłanadniezliczony-
miorlętami.LitwępanującąnadRusiąpojmowanojakoziemię
Księżyca,botrwającąwniezbytdoskonałejwierze.Jejlidermiał
nieśćnaramionachlubwherbachbestie,dzikiezwierzęta,które
miałyznaczyćtyle,covirtuteetpotencia,czylicnotaimocszar-
piącapogan.Niktimniebyłwstaniewyrządzićszkody,bopolski
orzełbrałjepodswojąobronę19.Tegoorłamiałzczasemcały
światzacząćczcić.
PrzepowiedniamnichaJanaraczejsięniespełniła.Niedoszły
BiczBożynabisurmanówzginąłpodWarnąwnieszczęśliwejbi-
twie.WojskasułtanaMuradaIIniezostałyrozbiteprzezlechic-
kichargyraspidów20.Zasługicnotniewystarczyły.
Szesnastowiecznaksiążka-graStanisławazBochni(Gąsiorka,
Kleryki)pt.„Fortunaaboszczęście”zręczniełączyłarozrywkę
zgusłami.Szukaniewniejprzepowiednibyłoswoistąwędrówką
pokołach–ptakówizwierząt.Grapolegałam.in.nawyborze
jednegozdwudziestujedenpytańdolosu,atakżenaszukaniu
odnośników,którymibyływartościliczbowe,aleteżnazwypol-
skichmiasteczek.Książka„Fortunaaboszczęście”oddziaływała
naodbiorcępodobniejakinneemblematy,herbyszlacheckie
ipieczęciemiejskie–poprzeztreśćiformę,tekstiobraz21.
18
Ibidem:„zdradzicięten,poktórymnajmniejsiętegospodziewasz”.
19
„MonumentaPoloniaeHistorica”1872,t.2:„Cuiinoppositumdeortusolisvenietfiliushominis,cuius
regnumestinterralune,ferensbestiasinbrachiissuis”.
20
WincentyKadłubek,MistrzaWincentegoKronikał,op.cit.:„Ośmielenitympowodzeniem,udająctak
samowojownikówzesrebrnymitarczami,wkraczajądoobozuAleksandra,niosącprzedsobąznakizwy-
cięstwa”.
21
JustynaKiliańczyk-Zięba,Słowoiobrazjakobudulecksiążkidowróżb.Ostrategiachprotoemblematycz-
nychwstaropolskimsortilegiumStanisławazBochnie,„Biblioteka”2021,nr25:„Wksiążkachemblema-
tycznychinakartachFortuny[ł]możnaszukaćanalogiistrukturalnychworganizacjisłówiobrazów,
ajakobudulcaużytowsortilegiumKlerykielementówzrepertuarualegorycznego,nierzadkoczerpiąc
pewnieztymsamychźródeł,któredostarczałyinwencjiemblematystom”.
9
