Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Rozkoszeziemskie
CzyczłowiekjestpomyłkąBoga,czyBóg
pomyłkączłowieka?
FriedrichNietzsche(1889:5)
U
pochodzinazwiskoHieronimaBoscha[1].Nieczynimnietoekspertem
rodziłemsięwDenBosch,mieściewHolandii,odktóregonazwy
wdziedzinietwórczościtegomalarza,aledorastając,często
widywałemjegopomniknarynkuiodkiedypamiętam,podobałymi
sięjegosurrealistycznewyobrażenia,symbolizmorazto,jakodnoszą
sięonedomiejscaludzkościwewszechświecie,naktóryBógma
corazmniejszywpływ.JegosłynnytryptykOgródrozkoszy
ziemskich,przedstawiającynagiepostaci,któreswobodniesobie
figlują,tohołddlarajskiejniewinności.Środkowakwateraukazuje
zdecydowaniezbytszczęśliwyispokojnyobraz,byzasadnabyła
interpretacja,którąproponująpurytańscyekspercidopatrującysię
tamupadkumoralnegoigrzechu.Portretujeonaraczejludzkość
wolnąodwinyiwstydualbotużprzedupadkiempierwszychludzi,
albobezupadkuwogóle.Zperspektywyprymatologa,którym
jestem,nagość,aluzjedoseksuipłodności,mnóstwoptaków,obfitość
owoców,jakrównieżprzenoszeniesięzmiejscanamiejsce
wgrupachwyglądająbardzoznajomoinieszczególniedomagająsię
religijnejlubmoralnejinterpretacji.Wydajesię,żeBoschprzedstawił
ludziwnaturalnymdlanichstanie,aperspektywęmoralistyczną
zarezerwowałdlaprawegoskrzydłatryptyku,gdzieniekarzewcale
figlarzyzkwateryśrodkowej,leczmnichów,zakonnice,żarłoków,
hazardzistów,wojownikówipijaków.Boschniemiałnajlepszego
zdaniaoduchownychiochciwościkleru,codobrzeukazuje
niewielkifragmentobrazu,naktórymjakiśmężczyznawzbraniasię
przedzapisaniemmajątkuświniwweloniedominikanki.Mówisię,że
podpostaciątegobiedakamalarzsportretowałsiebie.
Pięćstulecipóźniejnadalpozostajemyuwikłaniwdebaty
