Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
w.n.e.)orazstopniowymformowaniusięgrupmedytacyjnychnależącychdo
różnychszkółbuddyzmuchińskiego,ruchzwanydzisiajczanpojawiasięjako
identyfikowalnajednostkaok.VIw.Opowieścipóźniejszychautorówprzyjmują,
żetradycjaczanzostałazapoczątkowanaprzezindyjskiegomnichaBodhidharmę,
któregonauczaniezostałoprzekazanewliniipatriarchówdoszóstegoinajsłyn-
niejszegoznich:Hui-nenga,domniemanegoautoraSutrypodwyższenia1.Ostatnie
badaniawykazują,żetenwczesnyokresczannieprzebiegałtakgładko,jakchcieli-
bytegopóźniejsiautorzy;wydajesiębyćraczejokresemnaznaczonymlicznymi
kontrowersjamiocharakterzedoktrynalnym,jakiosobistym.Najbardziejznana
ztychdysputdoprowadziładopodziałuzwolennikówczannatzw.szkołęPółnoc-
ną(fistopnioweprzebudzenie”)iPołudniową(finagłeprzebudzenie”).Niektóre
zroztrząsanychtematówodbiłysięszerszymechem;np.kontrowersjastopniowe-
go/nagłegobyłagłównympunktemfiRadyTybetańskiej”,słynnejpublicznejdys-
puty,któraodbyłasiępodkoniecVIIIw.,iwktórejudziałwzięliprzedstawiciele
wczesnegochińskiegoczanibuddyzmuindyjskiego.
Prof.SeizanYanagida,którypoIIwojnieświatowejprawiewpojedynkęnapi-
sałnanowohistorięwczesnegoczan,wskazałnafakt,żemistrzowieokresuodVI
doVIIIw.wciążrozprawialionaturzebuddyjskiegoprzebudzeniaprzyużyciu
słówsutrczyteżświętychpismbuddyzmu–pism,któreuznawanozaautentyczne
słowahistorycznegoBuddy.Jednakstopniowocorazwiększeznaczenienadawano
słowomchińskichmistrzów,którzysamiwsobieurzeczywistniliduchatychpism
–ludzi,którzysamistalisiębuddami,inaczejfiprzebudzonymi”2.Mistrzowieci
używaliprostychsłówdlawyjaśnieniaesencjiprzebudzeniaiwpodobnysposób
odpowiadalinakonkretnepytaniadotyczącejegourzeczywistnienia3.
Chociażruchczannieposiadałjeszczewyraźnieosobnejorganizacjimona-
stycznej,jegonauczanieistylenauczaniazaczęłyznaczącoróżnićsięodinnych
szkół.Powszechnepojawianiesięznakomitychioryginalnychnauczycieliczan
naznaczapoczątekklasycznegookresuczan(odVIIdoXw.),doktórejnależy
równieżYün-men(Yunmen).
1TentekststudiowałiprzetłumaczyłnaangielskiPhilipYampolsky:ThePlatformSutra
oftheSixthPatriarch(NewYork:ColumbiaUniversityPress,1967).Sutraukażesię
nakłademfimiskiryżu“w2006r.
2PatrzSeizanYanagida:fiThe‘RecordedSayings’TextsofChineseCh’anBuddhism”,
wEarlyCh’aninChinaandTibet,ed.WhalenLaiiLewisR.Lancester(Berkeley:Univer-
sityofCalifornia,1983).
3JednymzwczesnychprzykładówjesttekstznalezionywjaskiniachTunhuang,
zatytułowanyfiOwygaśnięciupoglądów”.JaskinieTunhuang,usytuowanenaDalekim
ZachodzieChinprzyJedwabnymSzlaku,odkrytonapoczątkuXXw.Zawierałyone,
opróczwielumalowideł,tysiącemanuskryptówinajróżniejszychinnychmateriałów.
Wśródmanuskryptówodkrytokilkatekstówwczesnegoczanowielkiejwadzedlastudiów
nadhistoriątegoruchu.[WybórtekstówzTunhuangukażesięw2007r.nakłademfimiski
ryżu”pt.Twarządościany.NauczanieBodhidharmyipierwszychpatriarchówzen.]
