Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
LITERACKATWÓRCZOŚĆCYgANÓW.STANbADAŃ
WdotychczasowychpracachpoświęconychżyjącymwPolsceCyganom7
zagadnieniebyłozaledwiesygnalizowane.Zapionierskąpracęuważanyjest
fenomenalnyzbiórstutekstówśpiewekCyganówzeSpiszaoraztrzydziestuba-
jekCyganówzPodkarpacia,któryzebrałantropologietnografwjednejosobie,
IzydorKopernicki,wsiedemdziesiątychlubosiemdziesiątychlatachXIXwieku.
Tekstytezostaływydanewwersjidwujęzycznejcygańsko-francuskiejwKrako-
wiedopierow1925roku,mimoiż44latawcześniejKopernickiprzygotowywał
ówzbiórdlaparyskiegowydawcyLeroux,aledosfinalizowaniatransakcjiznie-
wiadomychprzyczynniedoszło.Wliściez23listopada1881rokudoswojego
brataWalerego,pisałometodzieprzekładu:
[...]Trzydzieścibajekistokilkaśpiewekwtekścieoryginalnym,ztłumaczeniemfran-
cuskimdosłownemidrugiemgładkiem,zuwagamiiobjaśnieniamijęzykowemiprzygo-
towujędodruku,żebynajdalejwstyczniuwyprawićsiędoParyżadoLeroux,którysię
ofiarowałtowydaćswoimnakładem(Karłowicz1891:1016).
WksiążceKopernickizamieściłniefilologiczny,leczngładki”przekład.
Większośćśpiewektocztero-lubpięciowersoweteksty,jaknp.ten:
Mojaduszapragniewyskoczyć
Wyskoczyćzemnie
Ibieczatobą
Mojapannooczarnychpoliczkach(Kopernicki1925,1930).
NiezwyklecennedlawarsztatufolklorystyjestodnotowanieprzezKopernic-
kiegopięciu(wdwóchwariantachkażda)zestuśpiewekorazimion,nazwisk
iprzezwiskichwykonawców.Sąto:AntekMirga,MagdaMirga,JanCzoron,
HankazZakopanego,Gierka,Magda,RóżazJurgowaiEwa.
Niestety,badaczniezapisałsytuacjiwykonania,tylkosamtekst,coobniża
wartośćtejdokumentacjimierzonejzperspektywywspółczesnejfolklorystyki8.
WokresiemiędzywojennymtwórczośćliterackaCyganówniebyłaprzed-
miotemzainteresowaniauczonych.Tematem,którypodjęlicyganolodzy:Jan
7Wprowadzamtęuwagę,byzaznaczyćjaknikłyjeststanbadańnadliteraturąCyganówwPol-
scewporównaniunp.zustaleniamifolklorystykirosyjskiej,októrychpiszęponiżej.
8Wdyskusjinatematjęzykafolkloru,zainspirowanejksiążkąJerzegoBartmińskiegoOjęzy-
kufolkloru(Warszawa1973),CzesławHernasdobitniepowiedział:nJeżeliniezapiszemysytuacji,
tylkosamtekst-nicniezapisaliśmy”.WypowiedźwCotojestjęzykfolkloru.Stenogramsemina-
riumfolklorystycznegowSłupsku,oprac.M.Łazuk,nLiteraturaLudowa”,1976,nr4-5,s.11.Na
wagękontekstustrukturytekstuorazkontekstujegowykonania(konsytuacji),istotnegozwłaszcza
wprzypadkunieobrzędowegofolklorunarracyjnego,gdziesytuacjazewnętrznadostarczapierwsze-
goimpulsudecydującegoocharakterzeseriiijejwątkachtematycznych,obszerniepiszeŁugowska
(1999:41-43).
20
