Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dzieciństwoprzyszłejpoetki-wedleróżnychrelacji-byłosamotneipo-
zbawionedostępudowiedzy.Braknszkół”będziewprzyszłościogromnym
kompleksemPapuszy.Niezwykłyupór,zaciętośćimożepodświadomapotrzeba
przełamaniatypowegolosuCygankisprawiły,żeniechodzącdoszkołynauczyła
siępisaćiczytać.Czaswcaleniezatarłtychwspomnień,byćmożenawetuwy-
datniłfragmentyzmitologizowanychobrazówpamięciautobiograficznej5:
Bardzosięchciałamuczyćczytać,alerodziceniedbaliomnie.[...]Matkaniemiałapojęcia
conaukaiczytrzeba,czynietodzieckouczyć.[...]Otóżtodzieckoskądmogłosięuczyć?
Takiedzieckodobrzesięchowałosamo.Prosiłamdziecicochodządoszkoły,ażebymi
pokazałyjakieparęliteritakbyło.Potemcośukradłaminosiłamim,żebymięuczono
itaksięnauczyłamabcditakdalej.BliskonasmieszkałaŻydówka.Łapałamkuryijej
dawałamionanauczyłamnieczytać.Apotemczytałamdużogazetiróżneksiążki.Czytać
umiemdobrzealepisać-szkaradnie,bommałopisała,aczytałamdużo.Itakzostałowe
mnieażdodziś.Jestemztejnaukidumna,pomimo,żeniejestemuczonawszkołach.Sama
przezsię,przezmojeżycie,comprzeszła.Tomidałodużowykształcenia,nauki.Pamiętam
ażdziśtowszystkoidośmiercipamiętaćbędęipowiemcomprzeżyła.[...]Umiałammó-
wićładnie,wróżyćdobrze,oddzieckabyłamsprytnadowszystkiegoijużpłynnieczytałam
iwróżyłamtak,żestareCygankimizazdrościłyizarazemsięśmielizemnie,żeumiem
czytać.Mówili:będziesznauczycielką.Plulinamnie,alejanierazsięzapłakałam,ale
swojerobiłamcomisiępodobało.Wogólewszystkoczytałam,comdopadła,czydobre
czyzłe,bomniemiałapojęciajakiedobrebyły.Icommiałaczytaćbiedna,samabezojca?
Matkateżniebyłatakamądrajaktosąmądrematki.(Cyganie)bylibardzoniedobredla
mniezpowodutego,żeumiałamczytaćizarobićpieniądze,cochcielitomówilinamnie,
ajaimnazłośćczytałamjaknajwięcejiwróżyłamdużo.Jużmampełnychczternaście
latżycia.Zapisałamsiędobibliotekiibrałamjakiekolwiekksiążki,boniewiedziałam,
jakiedobre.Prosiłamrodziców,żebymiędalidoszkoły,aleniechcielisłuchaćotym,co
jaichprosiłam.nNobędzieszpaninauczycielka”idałamspokójztymitylkoczytałam,
czytałam,ażmnieoczybolały6.
Tym,coutwierdzićmiałoprzyszłąpoetkęwsłusznościobranejdrogisamo-
kształcenia,byłospotkaniezobcąkobietąwczasiepodróżypoNiemnie.Nie
wiadomojednak,czyliterackaautoprezentacjaniespotykasiętuztym,cozapisa-
łosięwpamięciautobiograficznej,stającsięszczególnąprawdąosobistą.Wwy-
powiedziachpoetkitenwłaśnieepizodstanowikulminację,momentprzełomowy
wjejżyciu,cowydajesiębiograficznieprawdopodobne,aleteżzgodnezestereo-
typowyminarracjamibiograficznymi,np.wnowelistycepozytywistycznej:
PewnegorazunasimuzykantygralinaNiemnierzece,nastatkuimnieojczymwziął
zesobą.Onigraliijawróżyłamiczytałamjakąśksiążkę.Iprzyszłajakaśpanidomnie
imówi:nCyganeczkaumiewróżyćiczytać,toładnie”.Jasięroześmiałamjakdzieckoze
łzamiwoczach.Onamniepytałapokoleijakicoijajejmówiłamionapocałowałamnie
iposzła.Ajabyłamdumnaipotemjeszczewięcejczytałam,czytałamdużoidobrze.Ale
5KoncepcjepamięciautobiograficznejprzedstawiłDraaisma(2006).
6SątofragmentypamiętnikaPapuszy,któryzdeponowanowarchiwumMuzeumEtnograficz-
negowTarnowie.Wcałościteksttenniebyłnigdypublikowany.
34
