Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
39
go,niebyłojeszczeszturmówaninaniemieckiebanki,aninaniemieckąwalutę64.
Tym,corozpętałokryzys,byłanatomiasttapóźniejszaeskalacjanapięciamię-
dzynarodowegodokonanaprzezBrüninga.Wciągukilkugodzinodagresywne-
gokomunikatuniemieckiegorząduporynkachfinansowychnacałymświecie
rozprzestrzeniłsięstrach,żeBrüningjestbliskiogłoszeniajednostronnegomora-
toriumzarównonareparacjewojenne,jakiniemieckieobligacjeodprywatnych
wierzycieli.WciągunastępnegotygodniarezerwyReichsbankuspadłyz2,6mld
do1,9mldmarek.Pomimooszałamiającegowzrostustopyprocentowej,nie-
ubłaganiedotarłyażdominimalnegopoziomuwymaganegododostarczania
walucieuoparciawzłocie”
.17czerwca,kiedynaczołówkachgazetpojawiłysię
kłopotyDANATBanku65iDresdnerBanku,Reichsbankstałjużwobliczukry-
zysuwalutowegonapełnąskalę.WrzeczywistościsytuacjafinansowaNiemiec
byłanatylepoważna,że20czerwcaprezydentHerbertHooverzostałzmuszony
dodramatycznejibezprecedensowejinterwencji.
Nawetjeśliwczesnymlatem1931rokusytuacjaNiemiecstawałasiękrytycz-
na,zasadniczalogikastrategiiatlantyckiejwciążdziałała66.Niewłaściwieocenia-
jącfrancuskąreakcję,administracjaHooveraprzyjęłaniezwyklemiękkiestano-
wiskowodpowiedzinanacjonalistycznyzwrotwpolitycezagranicznejBrünin-
ga67.Zamiastzhukiemodrzucićpropozycjeuniicelnej,Waszyngtonwyraził
swojąwolęuznaniategozapierwszykroknadrodzedoeuropejskiejintegracji.
Jesienią1931rokuDepartamentStanuUSAujawniłnawetswojąniecierpliwość
wstosunkudoFrancjiiPolskizabrakzainteresowanianiemieckątroskąoswoje
wschodniegranice.NatomiastwnajbardziejkluczowejsprawieWaszyngton,
wodpowiedzinarozmowyonatychmiastowymmoratoriumnadługi,20czerw-
ca1931rokuuznałwkońcupowiązaniepomiędzyreparacjamiimiędzyaliancki-
midługamiwojennymi68.Winteresieuchronieniaamerykańskichpożyczekdla
NiemiecHooverzaproponowałterazpowszechnemoratoriumzarównonaupo-
litycznepłatności”Niemiec,jakimiędzyalianckiedługiwojenne,otwierająctym
drogędoformalnegoumorzenianiemieckichzobowiązańreparacyjnych,cona-
stąpiłorokpóźniejnakonferencjiwLozannie69.Wczerwcu1931rokuFrancuzi
niemielijednakochotyustępować.NiebędąckonsultowanymiprzezHoovera
imającżalzpowoduprzełożeniaprzezStanyZjednoczoneinteresówswoich
długoterminowychkredytodawcówponadfrancuskieżądaniareparacyjne,Pa-
ryżdo6lipcaopóźniałswojązgodęnamoratorium,tj.wystarczającodługo,aby
upuścićniemieckiemusystemowifinansowegokrwiwpostacisetekmilionów
64OpiniaporazpierwszywyrażonaprzezHardachawWeltmarktorientierung,s.126-31,ipoparta
przezFergusonaiTeminawMadeinGermany.
65DarmstädterundNationalbank(przyp.tłum.)
66JakpiszeWinkler,BrüningmógłświętowaćmoratoriumHooverajakotriumfniemieckiejpolityki
zagranicznej;Winkler,Weimar,s.415.
67Costigliola,AwkwardDominion,s.235-8.NatematamerykańskiejpolitykiwobecBerlinaprowa-
dzonejpomiędzygrudniem1930rokuilipcem1931rokupatrzB.V.Burke,AmbassadorFrederic
SackettandtheCollapseoftheWeimarRepublic,1930-1933,Cambridge1994,s.113-44.
68Ritschl,KriseundKonjunktur,s.150-51,orazWala,WeimarundAmerika,s.169-79.
69Heyde,DasEnde,s.200-24.
