Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
45
źródłemdużychpodziałówwśródkoalicjantów91.Przeciwkokrokomfinanso-
wanymzkredytuostrooponowałHugenberg,przywódcaDNVPiniezastępo-
walnypartnerkoalicyjnyHitlera.Podejrzliwiepatrzyłynatotakżekręgibizne-
soweibankowebliskiepartiinazistowskiej,którewtejsprawiemiałygłośnego
rzecznikawosobieHjalmaraSchachta.Awszystkotoznajdowałosięwostrym
kontraściedotrzechpriorytetowychkwestii,którerealniejednoczyłynacjona-
listycznąprawicęiuczyniływdniu30stycznia1930rokumożliwymrządHi-
tlera:zbrojenia,odrzucenieniemieckichdługówzagranicznychiratowanie
niemieckiegorolnictwa.Itobyływłaśniesprawy,któredominowaływprawi-
cowejagendzieodlat20.Poroku1933otrzymałyonepierwszeństwo,jeśli
byłobytokonieczne,nawetkosztemtworzeniamiejscpracy.TodziałaniaHi-
tlerawtychtrzechobszarach,aniewalkazbezrobociemnaprawdęwyznaczały
granicępomiędzyRepublikąWeimarskąiTrzeciąRzeszą.
Odlat20.rozbrojeniebyłozawszepowiązanezfinansamimiędzynarodowymi,
niemniejwroku1932,wostatniej,desperackiejpróbieopracowaniapokojowego
rozwiązaniaproblemówEuropy,administracjaprezydentaHooverawtrąciłatezja-
wiskawjeszcześciślejszyzwiązek92.Dokońca1931rokuwszystkiestronyzgodziły
się,żezakończeniereparacjizależyodumorzeniaprzezAmerykanówbrytyjskichi
francuskichdługówwojennych,anadzwyczajnemoratoriumztegosamegoroku
potwierdziłotowpraktyce.JednakHooverciąglejeszczemusiałprzekonaćKon-
gresdoredukcjidługówiwtymcelumusiałteżpoczynićjakieśpostępywrozbro-
jeniu.Byłoabsolutnieniedoprzyjęcia,żebyFrancjaiWielkaBrytaniawykorzysta-
łyulgęfinansową,którejdomagałysięodStanówZjednoczonych,dozaangażowa-
niasięwwiększewydatkiwojskowe.Wtymcelunapoczątku1932rokuAmeryka-
nierozpoczęlibliźniaczeuprocesy”konferencyjne:wGenewiedotyczącyrozbroje-
niaiwLozannienatematpolitycznychdługów.Trzeciejścieżkidostarczałyszero-
kieprzygotowaniadomiędzynarodowejkonferencjinatematglobalnejgospodar-
ki,któramiałazająćsięchaosemwświatowymsystemiefinansowymiszkodliwym
wzrostemmiędzynarodowegoprotekcjonizmu.Kiedyśwlatach20.,wobliczu
ówczesnychtakichamerykańskichpróbodbudowymiędzynarodowegoporząd-
ku,strategiaStresemannaprzewidywałaustawieniesięNiemiecwpozycjikluczo-
wegosojusznikaStanówZjednoczonych.Wprzeciwieństwiedotegoodroku1932
rządyFranzavonPapena,generałaKurtavonSchleicheraiwreszcieAdolfaHitlera
przyjęłystanowiskoodwrotne:odszukaniadobrobytuibezpieczeństwawwielo-
stronnychporozumieniachgwarantowanychpotęgąStanówZjednoczonychwola-
łyonewysiłkimającenacelujednostronnezapewnienieprzewagiNiemcom,jeśli
tokoniecznenawetwopozycjidoamerykańskichwysiłkówodtworzeniamiędzy-
narodowegoporządku93.
91Natematostrzeżeniazsierpnia1932rokuzestronySchachtadlaHitlera,abyunikaćjakichkolwiek
nadmiernieszczegółowychzobowiązańzazakresupolitykigospodarczej,patrzIMT,NaziConspira-
cyandAggression,Washington1946-7,II,EC-456,s.513-14.
92NatematpowiązańwewnętrznychpomiędzytrzemakonferencjamipatrzM.Geyer,Aufruestung
oderSicherheit:DieReichswehrinderKrisederMachtpolitik1924-1936,Wiesbaden1980,s.236-44,
Costigliola,AwkwardDominion,s.218-61,orazP.Clavin,TheFailureofEconomicDiplomacy:Britain,
Germany,FranceandtheUnitedStates,1931-36,NewYork1996.
93AktualnepodsumowaniepatrzH.Sirois,ZwischenIllusionundKrieg:DeutschlandunddieUSA
