Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
którąskazanom.in.napodstawieekspertyzycenzorazGUKPPiW.Występujący
wcharakterzebiegłegosądowegopracownikkontroli,którynazleceniesądu
przeanalizowałpublikacjeInstytutuLiterackiego,byłdefactosędziąwewłasnej
sprawie,gdyżoceniałsłusznośćpodjętejprzezkierownictwoGUKPPiWdecy-
zjiwsprawieodebraniadebitunKulturze”.Podrugie,składajączeznaniapod
przysięgą,mógłbezkarnietwierdzić,żeInstytutLiterackiniemadebitukomu-
nikacyjnego,podczasgdynieposiadałagojedynienKultura”(od1950roku).
Wydawnictwoenblocstraciłodebitdopierow1968roku49.
Wartozwrócićuwagęnajeszczejedenaspektdziałalnościaparatukontro-
li.Cenzorzywlatach40.i50.nieograniczalisięnjedynie”dokontrolowania
środkówprzekazu,leczichdziałaniaprzyczyniałysiędofizycznegoipsy-
chicznegoniszczeniakonkretnychosób,główniespozaświecznikażyciaspo-
łeczno-politycznego,np.księżyizakonnikówzajmującychsiędziałalnością
wydawniczą,pisarzy,dziennikarzy,członkówgrupreligijnych,drobnych
sprzedawcówobrazkówreligijnychiksiążekkatolickich(Ewangelii,Pisma
Świętego,modlitewników,śpiewników)orazosóbprywatnych(np.kolpor-
terówulotek,widokówek,kartekświątecznych).W1951rokunaczelnikWU-
KPPiWwGdańskuchwaliłsiędyrekcjiGUKPPiW,żewprzededniuświąt
BożegoNarodzeniaudałomusięwycofaćzobieguprzeszło160tys.wido-
kówek,ujawniającprzytymsiatkęnprywaciarzy”.Listazichnazwiskami
trafiłanastępniedoUrzęduBezpieczeństwa,gdziewśladzazgłoszeniempo-
szłykolejnekroki.PrzedmiotemdonosudoUBbyłytakienniebezpieczne”
towary,jakpocztówkizmotywamireligijnymi(zmartwychwstanie,świę-
conka),krajobrazowymi(Tatry,DolinaPięciuStawów)orazzwierzęcymi
(pies,kot)50.
NazlecenieSłużbyBezpieczeństwaorazposzczególnychwydziałów
KCPZPRinicjowanokampaniepropagandoweskierowaneprzeciwrozmaitym
środowiskom,któreopierałysięnazastraszaniuorazpoddawaniurepresjom.
Byłyonerealizowaneprzypomocyaparatucenzury.Jednąznajwiększychak-
cjiwymierzonychwzgromadzeniazakonne,przeprowadzonąpodnadzorem
GUKPPiW,byłaogólnopolskakontrolabibliotekkościelnych,któraodbyłasię
wsierpniu1960roku.Rewizjąobjętobibliotekizakonneorazdiecezjalneniż-
szychiwyższychseminariówduchownych,atakżeniektóreksięgozbioryin-
nychinstytucjikościelnych.ZaakcjęodpowiedzialnybyłGłównyUrządKon-
troliPrasy,PublikacjiiWidowiskwewspółpracyzUrzędemdosprawWyznań,
MinisterstwemOświaty,KCiKWPZPR,atakżeMOiSB.Akcja,przygotowy-
49NabezkarnośćcenzorówwielokrotniezwracałuwagęZbigniewRomek,zob.Bezkar-
ni,wywiadzeZbigniewemRomkiem[w:]B.Torański,Knebel.CenzurawPRL-u,Warszawa
2016,s.24,30.
50AAN,GUKPPiW,422,SprawozdaniaokresoweWUKPPiW,5VIII-XII1953,t.1,
k.34.
27
