Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
PiotrKrasny
bardzopowierzchownyisumarycznycharakter.Prowadzitodooczywistego
zafałszowaniaobrazudorobkuarchitektonicznegodawnejRzeczypospolitej,
którykomponujesięzestaranniedobranychmurowanychgmachów,uzysku-
jącmonumentalny,alebardzodalekiodrzeczywistościwyraz.
Jednązprzyczyntakiegouproszczeniajestzpewnościąprzekonanie,że
wielowiekowadominacjabudownictwadrewnianegonawschodnichipół-
nocnychkrańcachEuropybyławyrazemzapóźnieniacywilizacyjnegotych
obszarów,apojawianiesięnanichgmachówmurowanychnależypostrzegać
jakoprzejawichnieśmiałejmodernizacji.Skrajniedogmatyczneujęcieowej
opiniizakładało,żewbudownictwiedrewnianymstosowanoprzezstulecia
tesamebardzoprosterozwiązania,nieudoskonalającichiniedążącdoich
wzbogacenia.Takieprzekonaniemogłoprowadzićnietylkodoodmawia-
niabudowlomdrewnianymstatusudziełarchitekturyizabytków,alenawet
doświadomegonoczyszczania”pejzażuarchitektonicznegozowychnbud”
idumnegoupamiętnianiatakichakcjiwkronikach,artykułachprasowych
inatablicachpamiątkowychnasiedzibachurzędówgminnych5.Wpolskich
dziełachhistoryczo-artystycznych,pisanychczęstonkupokrzepieniuserc”
rodaków,pokazywanozdumą,jakwkolejnychepokachRzeczpospolitasta-
wałasięcorazmniejdrewniana,acorazbardziejmurowana,sprowadzając
wnajlepszymraziedorobekcieślidorolinaderskromnegotładlaefektow-
nychosiągnięćmuratorów6.
Prymitywizmirzekomaniezmiennośćbudowlidrewnianychmogłybyć
jednakpostrzeganetakżejakoichzalety,czyniąceznichpomnikiodwiecznej
tradycjinarodowejlubnswojskości”,nieskażoneprzeznowatorskienmody”,
napływająceczęstozobcychkrajów.Wizjataczyniłaowebudynkiszczegól-
nieatrakcyjnymidlastarożytników,kreującychnarodowemityiprekursorów
etnografii,poszukującychniezmiennychznakównrodzimości”7.Badacze
dziejówsztuki,opisywanychodczasówGiorgiaVasariegojakoprocesnie-
ustannegomodyfikowaniaiudoskonalaniarozwiązańartystycznych,niebyli
wszakżewstaniepowiedziećzbytwieleogałęzibudownictwa,uważanejza
statycznąiniezmienną.Nawetjeślidocenialibudowledrewnianejakoważne
dokumentypolskiejtradycjibudowlanej,nieumielistworzyćmodelunar-
5T.Rudkowski,Dlaczegoarchitekturadrewniana?,nKwartalnikArchitekturyiUrbanisty-
ki”,32,1987,nr3-4,s.163-164.
6ZaprzykładtakiejpostawymożeposłużyćzwłaszczatrzytomowaHistoriasztukipol-
skiej,red.T.Dobrowolski,W.Tatarkiewicz,Kraków1962.Zob.teżM.Kornecki,Kościoły
drewnianewMałopolsce,Kraków1999,s.11.
7Kornecki,Miejscebudownictwa...,s.174-176;idem,Kościołydrewniane...,s.13-14;Jan-
kowski,op.cit.,s.31-33,36-37.
