Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Maluczko,anieujrzyciemnie...”
11
racji,wpisującegodorobekcieśliwliniowąwizjęhistorii,dlategoomawiali
gownajlepszymraziewdygresyjnychakapitach,niezgrabniepowiązanych
zzasadniczymiwywodamisyntezhistoryczno-architektonicznych8.
Dostrzeżeniehistorycznejdynamikiwdziejacharchitekturydrewnianej
napotykałozresztąnapoważneobiektywneprzeszkody.Nadrewnianychbu-
dynkachpróżnobyłoszukaćkamiennychtablicfundacyjnych,którepozwa-
lałyokreślićprecyzyjnieczaspowstaniawielumurowanychgmachów.Daty
iinskrypcjewyrytewdrewnieulegałyponadtozatarciulubbyłyznacznie
trudniejszedodostrzeżenia.Brakprecyzjiterminologicznejwźródłach,opi-
sującychpraceciesielskie,sprawiał,iżczęstoniesposóbbyłorozstrzygnąć,
czydziałaniatewiązałysięzremontemczyteżzewzniesieniemcałkiem
nowejbudowli.Zdarzałosię,żerozbieżnościwźródłowymdatowaniuwie-
luokazałychgmachówprzekraczałynawetstolat9.Dorobekbudownictwa
drewnianegowymykałsięwięcpróbomuporządkowaniachronologicznego,
którebyło,rzeczjasna,koniecznymelementemdlazaobserwowaniatenden-
cjistylistycznychlubprzemianzachodzącychwtechnicebudowlanej10.
Pierwszazmianawtakimstanierzeczywiązałasięzakcjamiinwentary-
zacjiświątyńdrewnianych,zainicjowanymipodkoniecw.XIXgłównieprzez
architektów,poszukującychnrodzimej”tożsamościarchitekturypolskiej.Nie
dysponującprecyzyjnymimetodamibadawczymi,poprzestawalioninatym,
coumielirobićnajlepiej,mianowiciesporządzalipomiarybudynków,które
publikowalinastępniewspecjalnychalbumach11.Zestawieniecorazliczniej-
szychpomiarówpokazałozczasem,żepolskaarchitekturadrewniananiejest
anitakjednorodna,anitakprymitywnatechnicznie,jakuważanowpoprzed-
nichdziesięcioleciach.Wjejdorobkuobokniewątpliwegotradycjonalizmu
zaczętodostrzegaćelementyinnowacji,przejawiającejsięzarównowprze-
mianachformarchitektonicznych,jakiwdoskonaleniurozwiązańkonstruk-
cyjnych.Taostatniatendencjadaładośćprzekonującepodstawydlaopraco-
waniawzględnejchronologiibudownictwadrewnianego.Różnicewkształ-
towaniuukładuprzestrzennegoświątyńiichdekoracjikojarzonobardziej
zdecydowaniezichlokalizacją,dzielącdorobekbudownictwadrewnianego
nadośćlicznegrupyterytorialne12.Podrugiejwojnieświatowejzaczętoopi-
8Kornecki,Kościołydrewniane...,s.11-12.
9Zob.np.R.Brykowski,PoczątkidrewnianejfarywTomaszowieLubelskim,w:Podług
niebaizwyczajupolskiego.Studiazhistoriiarchitektury,sztukiikulturyofiarowaneAdamo-
wiMiłobędzkiemu,Warszawa1988,s.343-352.
10Miłobędzki,op.cit.,s.334,337;Brykowski1986,s.9.
11Jankowski,op.cit.,s.34-36.
12Rudkowski,op.cit.,s.162;M.Kornecki,DrewnianaarchitekturasakralnawPolsce.
