Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
PiotrKrasny
sywaćcorazwnikliwiejzjawiskonaśladowaniawbudowlachdrewnianych
gotyckichibarokowychdetaliarchitektonicznych,charakterystycznychdla
architekturymurowanej.Okazałosięjednak,żedetaletebyłypowielane
przezcałestulecia,mieszajączesobąformywypracowanewróżnymczasie,
azatemdziejesakralnegobudownictwadrewnianegowymykałysięwdal-
szymciąguprecyzyjnemu,chronologicznemuusystematyzowaniu13.
Dopierowostatnimczasiemetodydendrochronologiczne,pozwalające
datowaćbardzodokładniedrewnobudowlane,dałyszansęnaprzełamanie
tychograniczeń14.Możnażywićnadzieję,żeskojarzenietychdatowańzwni-
kliwąanalizątechnicznąiformalnąświątyńnaziemiachpolskichpozwoli
opisaćprecyzyjniehistoryczneprzemianytychbudowli,uwalniającjeodba-
lastumitówipoetyckichrozważań.
Niemożemyjednakzapominać,żeimbardziejdoskonaląsięmetodyba-
dańnadbudownictwemdrewnianym,tymbardziejkurczysięobszarowych
analiz.Autorpierwszejpolskiejrozprawyteoretyczno-architektonicznej,
Krótkiejnaukibudowniczej,stwierdziłdosadnie,żegmachdrewnianyjest
jaknstosdrewdobrzeułożony”,toteżjakonarażonynałatwezniszczenie
przezpożar,niemożecieszyćsiętakimprestiżem,jakznacznietrwalszabu-
dowlamurowana15.Nienależywięcdziwićsię,żepatroniikuratorzyświątyń
bezwahaniarozbieralidrewnianebudynki,jeślitylkodysponowaliśrodka-
mi,abywznieśćnaichmiejscugmachyzcegłylubkamienia.Takichzamian
dokonywanoprzedewszystkimwprzypadkunajbardziejeksponowanych
świątyń,takichjakfarymiejskieisanktuaria,azatemmożnaprzypuszczać,
żeichofiarąpadałygłówniewyjątkowookazałebudynki.Złegolosuunikały
zaśuboższedrewnianeświątyniewnzapadłych”wsiach,cosprawiało,że
ogólnyobrazbudownictwadrewnianegostawałsięcorazskromniejszypod
względemwartościartystycznej.Procestennabrałrozmachuwdrugiejpoło-
wiew.XIXinapoczątkunastępnegostulecia,znoszączpowierzchniziemi
setkiświątyń,nieobjętychjeszczewówczaszregułyopiekąkonserwatorską.
Wpóźniejszychlatachwpisanowieletychgmachównalistęzabytków,ale
owodziałanietylkownieznacznymstopniupoprawiłoichszansęnaprze-
Znaczeniatypówiformregionalnychwrozwojuhistorycznym,nOchronaZabytków”,45,
1992,nr1-2,s.7-31;idem,Kościołydrewniane...,s.18-21,46-55.
13Kornecki,MałopolskiekościołydrewnianewXVIiXVIIwieku,nTekaKomisjiUrbani-
stykiiArchitektury”,11,1977,s.117-121;idem,Małopolskiekościołydrewnianedobyba-
roku,nTekaKomisjiUrbanistykiiArchitektury”,12,1978,s.205-218;Miłobędzki,op.cit.,
s.334-335,Kornecki,Znaczenietypów...,s.12-23.
14A.Zielski,M.Krąpiec,Dendrochronologia,Warszawa2004.
15Krótkanaukabudowniczadworów,pałaców,zamkówpodługniebaizwyczajupolskiego,
opr.A.Miłobędzki,Wrocław1957,s.6-7.
