Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DorotaKozicka
PAMFLETOWEOBLICZE
nawetprzekraczającetę,niedokońcawymierną,granicętworzyłyat-
mosferęówczesnychdebatczasopiśmienniczych.Pamfleciścicieszylisię
dużymrozgłosem,ajedenznajbardziejwówczasznanych–AdolfNowa-
czyński,sformułowałnawetautoportretpamflecisty,przydająctejroli
istotnemiejscewprzestrzeniżyciapublicznego33
Znamiennedlatego„ostrego”,paszkwilanckiegowręczklimatusą
publikowanetutajteksty:Boyszewizm,Nowaczyńskiego,Rudydobudy!
SłonimskiegoczyChamułypoezjiPrzybosia.Niezwykleostreinieprze-
bierającewsłowachbyłyteżpamfletyantysemickie(reprezentowane
wantologiitekstemS.PieńkowskiegoMyślkryptożydowska).Napodsta-
wietychnacjonalistycznych,antysemickichpamfletówMaciejUrbanow-
skisformułowałdefinicjępamfletujako„broniszybkiegoreagowania”,
nadającejsiędoobsługiprzez„żołnierza,odktóregowymagasięniewie-
lu,niemniejbardzowyspecjalizowanychczynności”–znajomościcelu
iumiejętnościunicestwieniaprzeciwnika.Atakzdefiniowanegopam-
flecistęcharakteryzowałjakokogoś,kto„rąbieprostozmostuibijena
odlewzapomocądosadnego,gwałtownego,soczystegojęzyka,długich
seriimniejlubbardziejrozbudowanychobelgiinsynuacji,gróźboraz
impertynencji,prowokacyjnychlubironicznychdowcipóworazkomicz-
nych,satyryczno-karykaturalnychobrazków”34
MilitarnemetaforyUrbanowskiegodobrzeoddającharaktermiędzy-
wojennegopamfletuantysemickiego(choćiwtymprzypadkuznaleźć
możnaprzykładybardziejwyrafinowanychkonstrukcjipamfletowych
–byprzypomniećGałczyńskiego35),aleteżeksponują,wszerszymzna-
czeniu,pragmatycznywymiartejformywypowiedzi.Wartojednakpa-
miętać,żeurokiwartośćpamfletupolegająnatym,iżspełniającswój
nadrzędnydemaskatorskicel,mieścisięonwprzestrzeniwyznaczonej
takskrajnymipostawami,jakpostaważołnierzaczyegzorcysty–zjed-
nejstrony,ipostawasurowegomentoraczywyrafinowanegoznawcy–
zdrugiej
33Zob.A.Nowaczyński,Pamflecista W:tegoż.Pamflet.Studiówiszkiców
tomVI.Warszawa1930,s.276–304.Nowaczyńskiopisałtucharakterystycznedla
jegowłasnychtekstówzabiegijęzykoweitekstowe,atakżewzorce,naktórych
opierasięwswojejpolemiczno-pamfletowejdziałalności(przedewszystkimwy-
stąpieniaLéonaDaudeta).Cociekawe,wcharakterystycznymdlasiebie„eksplo-
zywnym”styluokreśliłswoje„paszkwile”jakocoś„więcejniżdoskonałalitera-
turainajświetniejszapolemika”,amianowicie–jako„czynhistoryczny”(tam-
że,s.285).
34M.Urbanowski,dz.cyt.,s.58–59.
35K.I.Gałczyński,Doprzyjaciółz„ProstozMostu”.(Por.przyp.21).
2ó
