Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DorotaKozicka
PAMFLETOWEOBLICZE
Dlaosiągnięciawiększejprzejrzystościpamfletywchodzącewskład
niniejszejantologiizostałypodzielonenaczterygrupy,wedleporęcznego
kryteriumtematycznego,awobrębietychczęściułożonewporządku
chronologicznym.Mamjednakpełnąświadomość,żewodniesieniudo
wieluzzamieszczonychtutajtekstówprzynależnośćdotakiejaniein-
nejczęścimożebyćdyskusyjna.Dotyczytowszczególnościpamfletów
imiennych,któreczęstostanowiąpokłosieczynarzędziewalkiprogra-
mowej(jaknp.SienkiewiczianaNałkowskiego,Podróżzimowaprzez
ziemięognistąMaliszewskiego),alboteżrezultatuwarunkowańpoli-
tycznych(jaknp.PoematdlazdrajcyGałczyńskiego).
Częśćpierwsza:Opisarzach...zawierapamfletyskierowaneprze-
ciwkoposzczególnympisarzom.Mająonenajczęściejformęrecenzji
konkretnegoutworu,zdeformowanegoportretubądźszerszegoszkicu
poświęconegocałejtwórczościdanegoautora.Podobnąformę(recenzji
dzieła,karykaturalnegoszkicuportretowego,krytycznegoszkicuanali-
zującegopoglądyinarzędziakrytyczne)przyjmująatakinakrytyków,
któreskładająsięnaczęśćdrugąniniejszejantologii,zatytułowanąO
krytykach..
Wprzypadkuportretukreśleniewizerunku(rozumianegozazwy-
czajszerokojako„życieitwórczość”,rzadziejdosłowniejakowygląd
zewnętrzny)odbywasięnazasadziewyborupewnychelementówzbio-
grafiiitwórczościbohaterapamfletu,którezostająpoddanedopełnia-
jącyminterpretacjom.Przyczymzjednejstronyautordbaoto,byza-
chowanezostałopodobieństwodoopisywanejpostaci,takbyczytelnik
jednoznacznierozpoznał,okogochodzi(szczególniewtekstach,wktó-
rychbohaterukrytyzostałpodpseudonimem,jaknp.wDelcie...Miłosza
czywErudycieLemańskiego);zdrugiej–wszelkiedookreśleniasłużą
„zawłaszczeniu”iwykorzystaniutegowizerunku,mającharakterdepre-
cjonujący,demaskującyczyośmieszającyportretowanąpostać.Najważ-
niejszajestwtymwypadkunietylewiernośćczyadekwatnośćprezento-
wanegowzorca,leczocenadokonywanaprzezautorapamfletu39
Jednymzcharakterystycznychzabiegów,jakimniejednokrotniepo-
sługująsiękrytycywceluspotęgowaniademaskatorskiegoefektu,sąpa-
stisziparodiastylulub/iformyomawianegoautora.Takm.in.postąpił
Barańczak,któryskomponowałswójpamfletnaSandauerawformie
charakterystycznejdlarozbudowanych,krytycznychtekstówautoraBez
taryfyulgowej.WspektakularnysposóbposłużyłsiętymzabiegiemAn-
39NatematkarykaturalnegoportretujakopamfletupisałaobszernieH.
Dziechcińska(dz.cyt.–por.szczególnierozdziałKarykaturaipamfletjakojej
odmiana).
28
