Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nastopierówności—donajświetniejszegogrona...MimotoChamfort
nienawidziłtegoustroju.Nienawidziłprzywileju,którysprawia,
żeladautytułowanydudeksamymfaktemurodzeniaswegozajmuje
wyżyny,naktóreczłowiekbeznazwiskacałymswoimgeniuszem,
charakterem,pracą,niewespniesięnigdy;nienawidziłkrzywd,
niesprawiedliwości,nadużyć,wktóre,żyjącpośródwielkiegoświata,
bardziejniżktoinnybyłwtajemniczony.Traktowaniemilionówludzi
—całegonarodu—jakomierzwędlagarstkiuprzywilejowanych
wydawałomusiępotworne.Całądusząnadsłuchiwałpomruków
zbliżającejsięrewolucji.Żyjączprzedstawicielamidawnegoporządku,
przepowiadałimrychłązgubę;samszukałstosunkówzludźmi,którzy
wcielalidlańnowąerę.Przyszłytrybunrewolucji,Mirabeau,corano
wowejepocezachodziłdoniego,aby—jakmówił—„potrzećsię
otęgłowę,najbardziejelektryczną,jakąznał”.Kiedywreszcie
wybucharewolucja,Chamfortwitajązradością,mimożenowy
porządekpodcinajegobyt,kasującpensje.Pracującwpiśmie
„Mercure”,wprowadzaducharewolucyjnegodoczęściliterackiej.Ale
jaknieumiałbyćpochlebcąmożnych,taksamonieumieChamfort
byćdworakiemnowychtyranów.Myślinaiwnie,żewepocehaseł
wolnościmożezachowaćdawneswobodyjęzykaiżezMarata
iRobespierre'amożnasobiedrwićtaksamoswobodnie,jakdawniejsię
drwiłozministrówLudwikaXVI!Myśli,żeujdziemubezkarnie
parodiowaniehasełRewolucji:ˊbądźmoimbratem,albocięzabiję;
—braterstwotychludzi,tobraterstwoKainaiAblaˊ,otopowiedzenia
Chamforta,któreobiegałyParyż.Jakdlawielutych,którzywypieścili
wmarzeniachszlachetnytryumfwolności,terrorbyłdlaniego
bolesnymrozczarowaniem.NiebawemChamfortstałsiępodejrzany;
uwięzionogo.Wypuszczonypokilkudniach,znówswoimostrym
językiemściągnąłnasiebieuwagęwładz.AleChamfortprzysiągł
sobie,żedrugirazniedasięuwięzić;kiedyzjawiłsięuniego
żandarm,wyszedłdodrugiegopokojuipalnąłsobiewłeb.Kula
strzaskałamunosiwybiłaoko,ależył.Chwytazabrzytwęichcesię
dokończyć;kaleczysiędotkliwie,przecinasobieżyły,alegoratują.
Podczasgdymuzakładająopatrunek,pisarz,zbroczonykrwią,dyktuje
takieoświadczenie:
„Ja,SebastianRochMikołajChamfort,oświadczam,żechciałem
umrzećjakczłowiekwolny,raczejniżdaćsięzaprowadzićjako
niewolnikdowięzienia;oświadczam,żejeżelimniezechcątamzawlec
gwałtem,pozostajemidosyćsiły,abydokończyćtego,cozacząłem.
