Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rająsięprzypuszczenia,hipotezyiprzekonaniazwykłychludzinatemat
emocjonalnychzachowańidoświadczeń(Colman2001,283)1.Teoriete
uporządkowanąwiedząposzczególnychjednostekotym,czymjestemocja
ijakdziała,czyliinaczejjesttorozumienieemocjiprzezjednostkępodzie-
laneprzezzdecydowanąwiększośćspołeczeństwa(
Parkinson1998;Smith
1995;Nowakowska-Kempna2000a,58).Wskładtychteoriiwchodziwiedza
natemat:pochodzeniaemocji,układuczynnikówsprawczychodpowiedzial-
nychzapojawieniesiędanejemocji,wpływuemocjinazachowanie,specy-
cznychdladanejemocjitechnikkontroliiaktywacji,związkudanejemocji
zinnymi,wartościprzypisywanejdanejemocjiwindywidualnymsystemie
znaczeń,przewidywaniajejprzebiegu,czynników,odktórychzależyjejsiła,
czastrwania,następstwaitp.(Maruszewski,Ścigała1998,73;RussellLemay
2005,620;Fernandez-Dols,Bachorowski2009).
Psychologowiezgodni,że
potoczneteorieemocjimentalnymimodelamileżącymiupodłożaemo-
cjonalnegojęzykaizachowania.fiDziękinimwiemy,cotoznaczybyćzłym,
jaksięzachować,kiedyjesteśmyprzestraszeni,comówimy,kiedyjesteśmy
zakochaniijakiewydarzeniaprowadząnasdofrustracjiczyradości.Wiedza
oemocjachjestużywana,kiedyrozmawiamyzludźmi,piszemymaileczy
czytamyksiążkę,ipozwalanamnadawaćsensnaszymwłasnymemocjom
iemocjominnych”(tłum.autorkizaOosterwijk,Rotteveel,Fischer,Hess
2009,425).Takieujęciejestkonsekwencjązałożeniapsychologiipotocznej
(Heider1958)mówiącegootym,żepsychologiatazawieratzw.wiedzęope-
racyjną,którejjednymzaspektówjestwiedzadeskryptywnaocharakterze
przedewszystkiminformacyjnym,drugimzaświedzainterpretacyjnawyko-
rzystywanapodczaszachowywaniasięwokreślonysposób,np.wsytuacjach
emotogennych.
Potoczne
teorieemocjimożnaanalizowaćnadwóchpoziomach:I)onto-
logicznym-dotyczącymzałożeńogólnych,np.intuicjaludzimówiotym,że
emocjeposiadająistotę,comożebyćprzykładempsychologicznegoesencjali-
zmu(Medin,Ortony1989);II)opisowym-wykraczającympozaprostąkolek-
cjęcech,araczejodkrywającymwewnętrzną,idiosynkratycznąorganizację
ijejmożliwekonsekwencjedlafunkcjonowaniajednostki,np.wyższypoziom
świadomościemocjimoderujeprzetwarzaniemateriałuotreściemocjonal-
nejwsytuacjachwymagającychregulacjiemocji(Szczygieł,Buczny,Bazińska
2012).
Wanglojęzycznejliteraturzeprzedmiotuistniejebogactwoterminówsto-
sowanychwymiennie,bezrygoryzmudenicyjnego,służącychdookreślenia
1
Ukryteteorie(implicittheories)różniąsięodomawianychteoriipotocznych(Grzegorek
2011,51).Pierwszenieuświadamianątendencjądołączeniazesobąróżnychcechiza-
chowań,drugiereprezentująnurtświadomychprzekonańcodowłaściwościokreślonych
obiektów(np.emocji).Teorieteodmiennymirodzajamiprywatnychteoriipsycho-
logicznych(Łukaszewski1997),którenadająznaczeniepojęciomużywanymdoopisu
emocji(Alonso-Arbiol,vandeVijver,Fernandez,
P
aez,Campos,Carrera2011).
15