Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nydziełemBarnera,żewyuczyłsięgonapamięć.Trudnowprawdzie
przypuścić,byStahlrzeczywiścieznałnapamięćogromneobjętościo-
wodziełoBranera.Zapewnemogłotodotyczyćwyuczenianapamięć
„doktrynysoli”,zamieszczonejwtejksiędze.AleozauroczeniuStah-
ladziełemBarnerawspominatakżeosiemnastowieczny„Dykcjonarz
chemiczny”M.Macquera8.OpiniaMacqueraodzieleBarnerawarta
jestprzytoczenia.„Niewcześniej–pisałMacquer–jakwpołowie
ostatniegostuleciarozpoczętowznosićtengmach,doktóregobu-
dowytylkomateriałygromadzono.JacquesBarner,lekarzkrólapol-
skiego,jakojedenzpierwszychuporządkowałwedługpewnegosyste-
mupodstawoweosiągnięciachemii,dołączającuwagirozumowe.Jego
dziełonositytułChymiafilozoficzna.Wszystkiezjawiskatejdziedziny
wiedzyzostaływnimułożonewedługsystemukwasówialkaliów,któ-
ryniedawnoustaliłTachenius.Dopuściłsięonjednakwtymzakresie
zbytwielubłędów,którewszakżetrzebabędziemuwybaczyć.Należy
bowiemwziąćpoduwagę,jaktrudnojestniepobłądzić,kiedysięjest
pierwszym,cozajmujesiętakgeneralnymiprawdami,jakiwtórnymi
zjawiskami,jakimisąwłasnościsubstancjisolnych”.
GłównązasługęBarnerawidziwięcMacquerwuporządkowaniuca-
łegomateriałuchemiizgodniezopozycją:kwasy–zasadyiwynikają-
cychzreakcjimiędzynimisoli.Byłtoswoistykościecwykładuchemii,
8M.Macquer,Dictionairedechimie,Sec.ed.,Paris1778,T
.1,s.XXXV
.Cytowanyfrag-
mentznajdujesięnas.XXXtraktującegoohistoriichemiiwstępudodzieła.Tekstfranc.:
„Cenefutqueverslemilieududerniersieclequ’oncommencaaelvercetedifice,dont
jusqu’alorsonn’voitfaitqu’ammuserlesmateriaux.JacquesBarner,medicinduroide
Pologne,futundespremiersqiurangeanousuncertainordrelesprinciplesexperiences
dechimie,enyjoignantdesexplicationsmisonnees:sonouvrageporteletitredeChimie
philosophique.Touslesphenomenesdecettescienceysomreportesausystemedesacids
etdesalcalis,queTekeniusavoitdejaetabli,maisdontavoitabuseenluidonnantbeaucoup
tropd’attendue;fautequ’onseraneanmoisisdisposealuipardouner,sil’onconsiderecom-
bienilestdificilede’nypastomber,quondonestlepremieras’occuperdeveritesausse
generalesetaussigeneralesetaussisecondesenconsequences,quelesontproprieteedeces
substancessalines”.
16
